I. හැඳින්වීම: 21 වන සියවස සහ එහි අභියෝග
1.1 21 වන සියවස යනු කුමක්ද? (කාල සීමාව සහ එහි සුවිශේෂීත්වය)
අද අප කතා කරන්නේ අප ජීවත් වන යුගයට, එනම් 21 වන සියවසට අත්‍යවශ්‍ය වන කුසලතා පිළිබඳවයි. 21 වන සියවස යනු හුදෙක් දින දර්ශනමය වෙනසක් පමණක් නොවේ; එය මානව ඉතිහාසයේ පෙර නොවූ විරූ වේගයකින් තාක්ෂණික, සමාජීය, ආර්ථික සහ පාරිසරික වෙනස්කම් සිදුවන සන්ධිස්ථානයකි. මෙම සියවස 2001 ජනවාරි 1 වන දින ආරම්භ වූ අතර, 2100 දෙසැම්බර් 31 වන දිනෙන් අවසන් වීමට නියමිතය.
මෙම නිශ්චිත කාල සීමාව අවබෝධ කර ගැනීම, අප සාකච්ඡා කරන කුසලතා මෙම විශේෂිත, වේගයෙන් වෙනස් වන යුගයට අදාළ වන්නේ මන්දැයි අවධාරණය කිරීමට අත්‍යවශ්‍ය වේ. මෙය හුදෙක් අලුත් දේවල් කීපයක් නොව, සමස්ත ශතවර්ෂයක් පුරාම අදාළ වන මූලික වෙනසක් බව මෙයින් පැහැදිලි වේ. 21 වන සියවස යනු අපගේ ජීවන රටාව, රැකියා, සමාජය සහ පෘථිවිය සමඟ අපගේ සම්බන්ධතාවය මූලික වශයෙන් වෙනස් කරමින් පවතින කාල පරිච්ඡේදයකි. මෙම වෙනස්කම්වල වේගය, සාම්ප්‍රදායික කුසලතාවන්ට අමතරව නව කුසලතා සමූහයක් අවශ්‍ය වන්නේ මන්දැයි පැහැදිලිවම පෙන්වා දෙයි. මෙය අපගේ දේශනයේ හදිසි අවශ්‍යතාවය සහ අදාළත්වය සඳහා පදනම සකස් කරයි.
1.2 21 වන සියවසේ ලෝකයේ වෙනස්කම්: තාක්ෂණික දියුණුව, පාරිසරික අභියෝග, සමාජ-ආර්ථික වෙනස්කම්, භූ-දේශපාලනික තත්ත්වයන්
21 වන සියවස යනු පෙර නොවූ විරූ තාක්ෂණික දියුණුවක්, බරපතල පාරිසරික අභියෝග, සංකීර්ණ සමාජ-ආර්ථික වෙනස්කම් සහ ගතික භූ-දේශපාලනික තත්ත්වයන්ගෙන් සමන්විත යුගයකි. මෙම සියලු ක්ෂේත්‍රවල සිදුවන වෙනස්කම් අපගේ ජීවිතවලට සෘජුවම බලපාන අතර, නව කුසලතා කට්ටලයක් සඳහා දැඩි අවශ්‍යතාවක් ඇති කරයි.
තාක්ෂණික දියුණුව:
අප ජීවත් වන්නේ ඩිජිටල් විප්ලවය විසින් මෙහෙයවනු ලබන යුගයක ය. රොබෝ තාක්ෂණය ප්‍රමුඛ වී ඇති අතර, කෘත්‍රිම බුද්ධිය (AI) සහ අතිශය බුද්ධිමත් සොයාගැනීම් දිනෙන් දින වර්ධනය වෙමින් පවතී. ක්වොන්ටම් තාක්ෂණය, අතිශය වේගවත් පරිගණකකරණය, බද්ධ කළ හැකි උපාංග (Implantable Devices) සහ නැනෝ තාක්ෂණය වැනි නවීන තාක්ෂණයන් අපගේ ජීවිතයේ සෑම අංශයක්ම වෙනස් කරමින් තිබේ. අන්තර්ජාලය සහ ජංගම දුරකථනවල පුළුල් ව්‍යාප්තිය සන්නිවේදනය සහ තොරතුරු හුවමාරුව අතිශයින් සරල කර ඇතත්, ඒ සමඟම නව අභියෝග ද නිර්මාණය කර ඇත. මෙම තාක්ෂණික දියුණුව රැකියා වෙළඳපොළට සෘජුවම බලපායි. උසස් තාක්ෂණයන් මිනිසුන්ගේ රැකියා විස්ථාපනය කිරීමට තුඩු දිය හැකි අතර, රැකියා වෙළඳපොලේ අදාළත්වය පවත්වා ගැනීමට නව කුසලතා සඳහා අවශ්‍යතාවය ඇති කරයි.
පාරිසරික අභියෝග:
21 වන සියවස පුරාම ලෝක ව්‍යාප්ත පාරිසරික ගැටළු ප්‍රධාන අභියෝගයක් වී ඇත. දේශගුණික විපර්යාස, ඉන්ධන දූෂණය, ජල සම්පත් ගැටළු සහ සම්පත් අධික ලෙස භාවිතය වැනි කරුණු අපගේ පෘථිවියේ පැවැත්මට තර්ජනයක් එල්ල කරයි. මෙම ගැටළු විසඳීම සඳහා භූ-ඉංජිනේරු විද්‍යාව (Geoengineering) වැනි නවීන විසඳුම් මෙන්ම, පුනර්ජනනීය බලශක්ති ප්‍රභවයන් (renewable energy sources) සහ වඩා තිරසාර භාවිතයන් සඳහා මාරු වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. මෙම පැවැත්මේ තර්ජනවලට මුහුණ දීම සඳහා විවේචනාත්මක චින්තනය, සංකීර්ණ ගැටළු විසඳීම සහ නිර්මාණශීලීත්වය වැනි 21 වන සියවසේ කුසලතා අත්‍යවශ්‍ය වේ.
සමාජ-ආර්ථික වෙනස්කම්:
විරැකියාව, මූල්‍ය අස්ථාවරත්වය, ණය අර්බුද සහ සමාජ විරෝධී බව වැනි සමාජ-ආර්ථික අභියෝග 21 වන සියවස පුරාම දක්නට ලැබේ. ජනගහන ප්‍රවණතා සහ මූලික ආර්ථික ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම් ද සමාජය කෙරෙහි සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කරයි. මෙම අස්ථාවර පරිසරය තුළ පුද්ගලයන්ට සහ ප්‍රජාවන්ට ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව, ආතතියට ඔරොත්තු දීම සහ නම්‍යශීලී බව වැනි ජීවන කුසලතා අත්‍යවශ්‍ය වේ.
භූ-දේශපාලනික තත්ත්වයන්:
ලෝක කටයුතු නිරන්තරයෙන් වෙනස් වෙමින් පවතින අතර, බලය මාරු වීම් සිදුවේ. උදාහරණයක් ලෙස, 2070 වන විට එක්සත් ජනපදයේ සුපිරි බලය චීනය විසින් අභිබවා යා හැකි බවට පුරෝකථනය කර ඇත. යුද්ධ, ත්‍රස්තවාදය සහ කලාපීය ගැටුම් ලෝක සාමයට සහ ස්ථාවරත්වයට තර්ජනයක් වේ. අභ්‍යවකාශ ගවේෂණය වැනි නව ක්ෂේත්‍රයන් ද ගෝලීය සහයෝගීතාවය සහ තරඟකාරිත්වය සඳහා නව මානයන් විවෘත කරයි. මෙම වෙනස්කම් හුදකලා නොවන අතර, ඒවා අන්තර් සම්බන්ධිත ය. තාක්ෂණික දියුණුව රැකියා විස්ථාපනයට තුඩු දෙන අතර, පාරිසරික අභියෝග නව විසඳුම් ඉල්ලා සිටී. මෙය කුසලතා සංවර්ධනය සඳහා හදිසි අවශ්‍යතාවයක් ඇති කරයි.
1.3 “අපි වැඩ කරන්නේ ඇයි?” සහ “සාමාන්‍ය ශ්‍රී ලාංකිකයෙකුගේ ඛේදජනක ජීවන චක්‍රය” – 21 වන සියවසේ කුසලතා වල අවශ්‍යතාවය අවධාරණය කිරීම
අප වැඩ කරන්නේ ඇයි? මෙම ප්‍රශ්නයට විවිධ පිළිතුරු තිබිය හැකිය. සමහරු මුදල් ඉපයීමට වැඩ කරන අතර, තවත් සමහරු ජීවත් වීමට හෝ අන් අයට සේවය කිරීමට වැඩ කරති. සමහරුන්ට එය සතුට ගෙන දෙන අතර, තවත් අයට එය වෘත්තියක් විය හැකිය. බොහෝ විට මේ සියල්ලේම එකතුවක් ලෙස ද දැකිය හැකිය. කෙසේ වෙතත්, සයිමන් සිනෙක්ගේ “ඔබේ ‘ඇයි’ සොයා ගන්න” (FIND YOUR ‘WHY’) සංකල්පය පෙන්වා දෙන්නේ, ඕනෑම සංවිධානයක් තමන් කරන්නේ කුමක්ද (WHAT) යන්න දන්නා බවත්, සමහරක් එය කරන්නේ කෙසේද (HOW) යන්න දන්නා බවත්ය. නමුත් ඉතා ස්වල්ප දෙනෙක් තමන් එය කරන්නේ ඇයි (WHY) යන්න දනිති. “ඇයි” යනු මුදල් ඉපයීම නොවේ; එය අරමුණක්, හේතුවක් හෝ විශ්වාසයකි. එය ඔබේ සංවිධානය පැවතීමට ඇති මූලික හේතුවයි. මෙම “ඇයි” සොයා ගැනීම පුද්ගලයන්ට සහ සමාජයට අතිශයින් වැදගත් වේ.
සාමාන්‍ය ශ්‍රී ලාංකිකයෙකුගේ ඛේදජනක ජීවන චක්‍රය (Tragic Life Cycle of a Common Sri Lankan);
21 වන සියවසේ කුසලතාවන්ගේ අවශ්‍යතාවය මනාව පැහැදිලි කරයි. මෙම චක්‍රය ජීවිතයේ විවිධ අවධිවලදී මුහුණ දෙන අභියෝග ගෙනහැර දක්වයි:
- උපත සහ මුල් ළමාවිය (අවුරුදු 0-2): අවම පහසුකම් සහිත සායන, මවගේ මන්දපෝෂණය, අඩු උපත් බර, එන්නත් මඟ හැරීම් සහ දරු ප්‍රසූතියෙන් පවුලට ඇති වන ණය.
- ළමා කාලයේ අරගල (අවුරුදු 3-11): අධික තදබදයක් සහිත රජයේ පාසල්, නිතර විදුලිය ඇනහිටීම්, පෞද්ගලික උපකාරක පන්තිවලට ඇති නොහැකියාව සහ පවුලේ ආදායමට අතහිත දීමට ළමා ශ්‍රමය.
- නව යොවුන් වියේ අභියෝග (අවුරුදු 12-17): ශිෂ්‍යත්ව, සාමාන්‍ය පෙළ සහ උසස් පෙළ විභාගවල අධික පීඩනය, විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රවේශය අහිමි වීම, සිවිල් යුද්ධ හෝ වාර්ගික ගැටුම්, පවුල් ආරවුල් සහ සහෝදර සහෝදරියන්ට සහාය වීමට පෞද්ගලික සිහින කැප කිරීම.
- වැඩිහිටි වියට පිවිසීමේ දුෂ්කරතා (අවුරුදු 18-23): සුළු වැටුපක් සහිත කනිෂ්ඨ ලිපිකරු තනතුරු, තදබදයෙන් යුත් කුලී නිවාස, දිගු සේවා මුරයන්, ලාභාංශවාදය සහ සම්බන්ධතා හේතුවෙන් කුසලතා යටපත් වීම.
- මැදිවියේ වෙහෙස සහ පවුල් බර (අවුරුදු 24-50): කුඩා නිවසක් සඳහා බැංකු ණය, උද්ධමනය හේතුවෙන් ඉතුරුම් ක්ෂය වීම, රැකියාවේ ව්‍යාපෘති කාලසීමාවන් සහ නිවසේ රැකවරණය, නිදන්ගත රෝග, විවාහ ගැටුම් සහ දික්කසාද වීමේ අවදානම.
- පසුකාලීන වෘත්තීය කලකිරීම (අවුරුදු 51-60): වයස් භේදය නිසා උසස්වීම් අහිමි වීම, අඩු හෝ ප්‍රමාද වූ විශ්‍රාම වැටුප් ක්‍රම, නොගෙවූ අතිකාල සහ වේගයෙන් වෙනස් වන වෙළඳපොලේ කුසලතා යල් පැන යාම.
- දුර්වල විශ්‍රාමික ජීවිතය සහ හුදකලාව (අවුරුදු 61+): ප්‍රමාණවත් නොවන විශ්‍රාම වැටුප්, සම වයසේ මිතුරන් මිය යාම හෝ විදේශගත වීම නිසා ඇති වන හුදකලාව, ශාරීරික දුර්වලතා සහ වැඩිහිටි අපයෝජනයට හෝ නොසලකා හැරීමට ඇති අවදානම.
- අවසාන සමුගැනීම: හදිසි සෞඛ්‍ය අර්බුද, අවමංගල්‍ය වියදම් නිසා නැවත ණය වීම, චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර බැඳීම් ලෙස දැනීම, උරුමය හිස් නිවසකට සහ මැකී ගිය සහතිකවලට සීමා වීම, ඊළඟ පරම්පරාවට දේපළ සහ ක්‍රමානුකූල ණය යන දෙකම උරුම වීම.
මෙම ඛේදජනක ජීවන චක්‍රය තුළින් පැහැදිලි වන්නේ, පුද්ගලයන්ට මුහුණ දීමට සිදුවන බොහෝ අභියෝග, අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව, විවේචනාත්මක චින්තනය, ගැටළු විසඳීමේ හැකියාව සහ නම්‍යශීලී බව වැනි 21 වන සියවසේ කුසලතාවන් නොමැතිකම සමඟ සම්බන්ධ වන බවයි. මෙම කුසලතා පුද්ගල යහපැවැත්ම, වෘත්තීය දියුණුව සහ සමාජයට දායකත්වය සඳහා අතිශයින් වැදගත් වන අතර, ඒවා නොමැතිකම ජීවිතය දුක් විඳීමක් බවට පත් කළ හැකිය. මේ අනුව, 21 වන සියවසේ කුසලතා හුදෙක් අධ්‍යාපනික හෝ වෘත්තීය සාර්ථකත්වයට පමණක් නොව, වඩාත් පූර්ණ හා අර්ථවත් ජීවිතයක් ගත කිරීමට ද අත්‍යවශ්‍ය වේ.
1.4 21 වන සියවසේ කුසලතා යනු කුමක්ද? (අර්ථ දැක්වීම සහ වැදගත්කම)
21 වන සියවසේ කුසලතා යනු, වේගයෙන් වෙනස් වන ගෝලීය පරිසරය තුළ සාර්ථකත්වය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය යැයි සැලකෙන හැකියාවන් සහ නිපුණතා සමූහයකි. මෙම කුසලතා සාම්ප්‍රදායික අධ්‍යාපන ක්‍රමවේදයන්ගෙන් ඔබ්බට ගොස්, පුද්ගලයන්ට නව අභියෝගවලට මුහුණ දීමට, සංකීර්ණ ගැටළු විසඳීමට සහ නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන ලෝකයක දියුණු වීමට උපකාරී වේ.
ප්‍රධාන 21 වන සියවසේ කුසලතා:
ප්‍රධාන වශයෙන් පහත සඳහන් කුසලතා 21 වන සියවසේ කුසලතා ලෙස හඳුනාගෙන ඇත:
- විවේචනාත්මක චින්තනය (Critical Thinking)
- නිර්මාණශීලීත්වය (Creativity)
- සහයෝගීතාවය (Collaboration)
- සන්නිවේදනය (Communication)
- තොරතුරු සාක්ෂරතාවය (Information Literacy)
- මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය (Media Literacy)
- තාක්ෂණ සාක්ෂරතාවය (Technology Literacy)
- නම්‍යශීලී බව (Flexibility)
- නායකත්වය (Leadership)
- මුලපිරීම (Initiative)
- ඵලදායිතාව (Productivity)
- සමාජ කුසලතා (Social Skills)
20 වන සියවසේ අධ්‍යාපනයට සාපේක්ෂව 21 වන සියවසේ කුසලතාවන්ගේ වැදගත්කම:
20 වන සියවසේ අධ්‍යාපනය බොහෝ දුරට අවධානය යොමු කළේ තොරතුරු මතක තබා ගැනීම සහ සම්මත ක්‍රියා පටිපාටි අනුගමනය කිරීම මත ය. නමුත් 21 වන සියවසට අවශ්‍ය වන්නේ ඊට වඩා වැඩි යමකි.
නූතන ලෝකයේ වේගවත් වෙනස්කම් හමුවේ, පුද්ගලයන්ට නව තොරතුරු ඉක්මනින් අවබෝධ කර ගැනීමට, විවේචනාත්මකව සිතීමට, නිර්මාණශීලීව ගැටළු විසඳීමට, අන් අය සමඟ ඵලදායීව සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට, සහ නම්‍යශීලීව අනුවර්තනය වීමට හැකි විය යුතුය. එබැවින්, 21 වන සියවසේ කුසලතා යනු අනාගතය සඳහා සූදානම් වීමට අත්‍යවශ්‍ය වන අධ්‍යාපනික පරිණාමයකි.
II. 21 වන සියවසේ කුසලතා වර්ගීකරණය සහ ඒවායේ වැදගත්කම
21 වන සියවසේ කුසලතා ප්‍රධාන කාණ්ඩ තුනක් යටතේ වර්ගීකරණය කර ඇත. ඒවා නම්:
ඉගෙනුම් කුසලතා (Learning Skills),
සාක්ෂරතා කුසලතා (Literacy Skills)
ජීවන කුසලතා (Life Skills).
මෙම සෑම කාණ්ඩයක්ම නූතන ලෝකයේ සාර්ථකත්වය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වන විවිධ කුසලතා සමූහයක් නියෝජනය කරයි.
2.1 කාණ්ඩය 1: ඉගෙනුම් කුසලතා (The Four C’s)
ඉගෙනුම් කුසලතා යනු 21 වන සියවසේ අධ්‍යාපනයේ මූලික පදනම වන අතර, ඒවා “4 C’s” ලෙස ද හැඳින්වේ. මෙම කුසලතා මඟින් පුද්ගලයන්ට නව තොරතුරු අවබෝධ කර ගැනීමට, ගැටළු විසඳීමට සහ අන් අය සමඟ ඵලදායීව අන්තර් ක්‍රියා කිරීමට අවශ්‍ය මානසික ක්‍රියාවලීන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.
2.1.1 විවේචනාත්මක චින්තනය (Critical Thinking)
විවේචනාත්මක චින්තනය යනු ගැටළු සඳහා විසඳුම් සෙවීමේ හැකියාවයි. එය හුදෙක් තොරතුරු මතක තබා ගැනීමෙන් ඔබ්බට ගොස්, තොරතුරු විශ්ලේෂණය කිරීමට, තර්කානුකූලව තක්සේරු කිරීමට, සහ සාධාරණ නිගමනවලට එළඹීමට ඇති හැකියාවයි. 21 වන සියවසේදී, අපට තොරතුරු විශාල ප්‍රවාහයකට මුහුණ දීමට සිදු වේ. මෙම තොරතුරු අතරින් සත්‍යය හඳුනා ගැනීමට, අගතියෙන් තොරව තීරණ ගැනීමට සහ සංකීර්ණ ගැටළු සඳහා නව්‍ය විසඳුම් සෙවීමට විවේචනාත්මක චින්තනය අත්‍යවශ්‍ය වේ. නිදසුනක් ලෙස, අන්තර්ජාලයේ ඇති තොරතුරුවල සත්‍යතාව තක්සේරු කිරීමේදී හෝ සංකීර්ණ ව්‍යාපෘතියකදී ඇතිවන බාධක ජය ගැනීමේදී විවේචනාත්මක චින්තනය තීරණාත්මක වේ.
2.1.2 නිර්මාණශීලීත්වය (Creativity)
නිර්මාණශීලීත්වය යනු “කොටුවෙන් පිටත සිතීම” (thinking outside the box) ලෙස අර්ථ දැක්වේ. එය නව අදහස්, සංකල්ප සහ විසඳුම් ජනනය කිරීමේ හැකියාවයි. වේගයෙන් වෙනස් වන ලෝකයක, සම්මත විසඳුම් සෑම විටම ප්‍රමාණවත් නොවේ. නව්‍යකරණය සහ අභියෝග සඳහා අද්විතීය ප්‍රවේශයන් අවශ්‍ය වේ. නිර්මාණශීලීත්වය මඟින් පුද්ගලයන්ට නව අවස්ථා හඳුනා ගැනීමට, අසාමාන්‍ය ගැටළු විසඳීමට සහ තරඟකාරී පරිසරයක ඉදිරියෙන් සිටීමට උපකාරී වේ. ව්‍යාපාරික ලෝකයේ, කලා ක්ෂේත්‍රයේ හෝ දෛනික ජීවිතයේදී පවා නිර්මාණශීලීත්වය අතිශයින් වැදගත් වේ.
2.1.3 සහයෝගීතාවය (Collaboration)
සහයෝගීතාවය යනු අන් අය සමඟ වැඩ කිරීමේ හැකියාවයි. නූතන ලෝකයේ, බොහෝ කාර්යයන් තනි පුද්ගලයන්ට වඩා කණ්ඩායම් වශයෙන් සිදු කෙරේ. ඵලදායී සහයෝගීතාවය සඳහා අදහස් බෙදා ගැනීම, එකිනෙකාට සවන් දීම, පොදු ඉලක්කයක් කරා වැඩ කිරීම සහ ගැටුම් නිරාකරණය කිරීමේ හැකියාව අත්‍යවශ්‍ය වේ. විවිධ පසුබිම් සහ දෘෂ්ටිකෝණ සහිත පුද්ගලයන් එකට වැඩ කරන විට, වඩාත් පුළුල් හා ශක්තිමත් විසඳුම් නිර්මාණය කළ හැකිය. ව්‍යාපෘති කණ්ඩායම්, සමාජ සංවිධාන හෝ පවුල් පරිසරය තුළ වුවද සහයෝගීතාවය සාර්ථකත්වයට මූලික වේ.
2.1.4 සන්නිවේදනය (Communication)
සන්නිවේදනය යනු අන් අය සමඟ කතා කිරීම හෝ සම්බන්ධ වීමයි. එය අදහස්, තොරතුරු සහ හැඟීම් පැහැදිලිව හා ඵලදායීව හුවමාරු කර ගැනීමේ හැකියාවයි. මෙයට වාචික, ලිඛිත සහ වාචික නොවන සන්නිවේදනය ඇතුළත් වේ. ඩිජිටල් යුගයේදී, විවිධ මාධ්‍යයන් හරහා සන්නිවේදනය කිරීමේ හැකියාව අතිශයින් වැදගත් වී ඇත. ඵලදායී සන්නිවේදනය වැරදි වැටහීම් අවම කරයි, සම්බන්ධතා ශක්තිමත් කරයි, සහ කණ්ඩායම් වැඩ වැඩි දියුණු කරයි. රැකියා ස්ථානයේ, සමාජ සම්බන්ධතා වලදී හෝ ගෝලීය වශයෙන් අන්තර් ක්‍රියා කිරීමේදී සන්නිවේදන කුසලතා තීරණාත්මක වේ.
2.2 කාණ්ඩය 2: සාක්ෂරතා කුසලතා (IMT)
සාක්ෂරතා කුසලතා යනු 21 වන සියවසේ තොරතුරු සහ තාක්ෂණයෙන් පිරි ලෝකයේ සැරිසැරීමට සහ එය අවබෝධ කර ගැනීමට අවශ්‍ය හැකියාවන් වේ. ඒවා ප්‍රධාන වශයෙන් තුනක් ලෙස හඳුනාගෙන ඇත.
2.2.1 තොරතුරු සාක්ෂරතාවය (Information Literacy)
තොරතුරු සාක්ෂරතාවය යනු කරුණු, සංඛ්‍යා, සංඛ්‍යාලේඛන සහ දත්ත අවබෝධ කර ගැනීමේ හැකියාවයි. අද දවසේ අති විශාල තොරතුරු ප්‍රමාණයකට අපට ප්‍රවේශ විය හැකිය. මෙම තොරතුරු අතරින් විශ්වාසදායක මූලාශ්‍ර හඳුනා ගැනීමට, තොරතුරු නිවැරදිව තක්සේරු කිරීමට, සහ එය ඵලදායීව භාවිතා කිරීමට තොරතුරු සාක්ෂරතාවය අත්‍යවශ්‍ය වේ. ව්‍යාජ තොරතුරු (fake news) සහ වැරදි තොරතුරු ව්‍යාප්ත වන යුගයක, මෙම කුසලතාව විශේෂයෙන්ම වැදගත් වේ.
2.2.2 මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය (Media Literacy)
මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය යනු තොරතුරු ප්‍රකාශයට පත් කරන ක්‍රම සහ ප්‍රකාශන අලෙවිසැල් අවබෝධ කර ගැනීමේ හැකියාවයි. විවිධ මාධ්‍ය වේදිකා (පුවත්පත්, රූපවාහිනිය, සමාජ මාධ්‍ය) තොරතුරු ඉදිරිපත් කරන ආකාරය, ඒවායේ අරමුණ සහ ඒවායේ බලපෑම අවබෝධ කර ගැනීම මෙයට ඇතුළත් වේ. මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය මඟින් මාධ්‍ය පණිවිඩ විවේචනාත්මකව විශ්ලේෂණය කිරීමටත්, ඒවායේ යටි පෙළ අරමුණු හඳුනා ගැනීමටත්, තොරතුරු මත පදනම් වූ තීරණ ගැනීමටත් පුද්ගලයන්ට හැකියාව ලැබේ.
2.2.3 තාක්ෂණ සාක්ෂරතාවය (Technology Literacy)
තාක්ෂණ සාක්ෂරතාවය යනු තොරතුරු යුගයේ හැකියාව ඇති කරන යන්ත්‍ර අවබෝධ කර ගැනීමේ හැකියාවයි. මෙයට පරිගණක, මෘදුකාංග, ජංගම උපාංග සහ අන්තර්ජාලය වැනි ඩිජිටල් මෙවලම් ඵලදායීව භාවිතා කිරීමේ හැකියාව ඇතුළත් වේ. තාක්ෂණික මෙවලම් භාවිතයෙන් තොරතුරු සොයා ගැනීම, නිර්මාණය කිරීම සහ බෙදා හැරීම සඳහා තාක්ෂණ සාක්ෂරතාවය අත්‍යවශ්‍ය වේ. රැකියා ස්ථානයේදී හෝ දෛනික ජීවිතයේදී වේවා, තාක්ෂණය සමඟ පහසුවෙන් කටයුතු කිරීම නූතන ලෝකයේ අත්‍යවශ්‍ය කුසලතාවකි.
2.3 කාණ්ඩය 3: ජීවන කුසලතා (FLIPS)
ජීවන කුසලතා යනු 21 වන සියවසේ සංකීර්ණ පරිසරයන් තුළ දියුණු වීමට අවශ්‍ය පුද්ගලික සහ අන්තර් පුද්ගල ගුණාංග වේ. ඒවා ප්‍රධාන වශයෙන් පහක් ලෙස හඳුනාගෙන ඇත.
2.3.1 නම්‍යශීලී බව (Flexibility)
නම්‍යශීලී බව යනු අවශ්‍ය පරිදි සැලසුම් වලින් බැහැර වීමට ඇති හැකියාවයි. වේගයෙන් වෙනස් වන ලෝකයක, අනපේක්ෂිත තත්ත්වයන්ට මුහුණ දීමට සහ නව තොරතුරු මත පදනම්ව තීරණ වෙනස් කිරීමට නම්‍යශීලී බව අත්‍යවශ්‍ය වේ. එය වෙනසට අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව සහ අභියෝග හමුවේ නව ප්‍රවේශයන් අනුගමනය කිරීමේ කැමැත්ත පෙන්නුම් කරයි.
2.3.2 නායකත්වය (Leadership)
නායකත්වය යනු ඉලක්කයක් සපුරා ගැනීම සඳහා කණ්ඩායමක් පෙළඹවීමේ හැකියාවයි. ඵලදායී නායකයෙකුට දැක්මක් තිබිය යුතු අතර, අන් අයව දිරිමත් කිරීමට, ගැටළු විසඳීමට සහ සාර්ථකත්වය කරා කණ්ඩායම මෙහෙයවීමට හැකි විය යුතුය. නායකත්වය හුදෙක් ඉහළ තනතුරක සිටීම නොව, ඕනෑම තරාතිරමක සිට අන් අයට බලපෑම් කිරීමට සහ ධනාත්මක වෙනසක් ඇති කිරීමට ඇති හැකියාවයි.
2.3.3 මුලපිරීම (Initiative)
මුලපිරීම යනු තමාගේම ව්‍යාපෘති, උපාය මාර්ග සහ සැලසුම් ආරම්භ කිරීමයි. එය බාහිර පෙළඹවීමක් නොමැතිව ක්‍රියා කිරීමට ඇති කැමැත්ත සහ නව අවස්ථා හඳුනාගෙන ඒවා ක්‍රියාවට නැංවීමේ හැකියාවයි. මුලපිරීම ඇති පුද්ගලයන් ස්වයං-අභිප්‍රේරණයෙන් යුක්ත වන අතර, ගැටළු විසඳීමට සහ නව්‍යකරණයට ක්‍රියාශීලීව දායක වෙති.
2.3.4 ඵලදායිතාව (Productivity)
ඵලදායිතාව යනු අවධානය වෙනතකට යොමු වන විට පවා කාර්යක්ෂමතාව පවත්වා ගැනීමයි. නූතන ඩිජිටල් යුගයේ, අවධානය වෙනතකට යොමු කරන දේවල් (distractions) බහුලව පවතී. මෙම පරිසරය තුළ, කාර්යයන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට, කාලය කළමනාකරණය කිරීමට සහ ඉලක්ක සපුරා ගැනීමට ඵලදායිතාව අත්‍යවශ්‍ය වේ. එය කාර්යයන් කාර්යක්ෂමව සම්පූර්ණ කිරීමට සහ උසස් තත්ත්වයේ ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීමට උපකාරී වේ.
2.3.5 සමාජ කුසලතා (Social Skills)
සමාජ කුසලතා යනු අන්‍යෝන්‍ය ප්‍රතිලාභ සඳහා අන් අය සමඟ සම්බන්ධ වීම සහ ජාලගත වීමයි. මෙයට අන් අය සමඟ ඵලදායීව අන්තර් ක්‍රියා කිරීම, අනුකම්පාව දැක්වීම, ගැටුම් නිරාකරණය කිරීම සහ ශක්තිමත් සම්බන්ධතා ගොඩනඟා ගැනීම ඇතුළත් වේ. සමාජ කුසලතා පුද්ගලික සහ වෘත්තීය සාර්ථකත්වයට අත්‍යවශ්‍ය වන අතර, ඒවා පුද්ගලයන්ට විවිධ සමාජ පරිසරයන් තුළ සාර්ථකව ක්‍රියා කිරීමට උපකාරී වේ.
2.4 21 වන සියවසේ කුසලතාවන්හි පොදු සංරචක
ඉහත සාකච්ඡා කළ කුසලතා කාණ්ඩ තුනට අමතරව, 21 වන සියවසේ කුසලතාවන්හි පොදු සංරචක කිහිපයක් ද හඳුනාගෙන ඇත:
- සන්නිවේදනය (Communication)
- සහයෝගීතාවය (Collaboration)
- විවේචනාත්මක චින්තනය (Critical Thinking)
- අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව (Adaptability)
- ස්වයං අභිප්‍රේරණය (Self-Motivation)
- වගකීම (Responsibility)
- ගැටළු විසඳීම (Problem Solving)
- ඩිජිටල් සාක්ෂරතාවය (Digital Literacy)
මෙම සංරචක මඟින් 21 වන සියවසේ කුසලතාවන්හි අන්තර් සම්බන්ධිත ස්වභාවය සහ ඒවා පුද්ගලයන්ගේ සමස්ත සංවර්ධනයට සහ සාර්ථකත්වයට දායක වන ආකාරය අවධාරණය කරයි.
III. 21 වන සියවසේ කුසලතා සහ ජීවිතය භුක්ති විඳීම
3.1 ජීවිතය විඳීම සහ විඳවීම අතර වෙනස කුමක්ද?
“ජීවිතය විඳීම සහ විඳවීම අතර වෙනස කුමක්ද?” යන ප්‍රශ්නයට පිළිතුර පවතින්නේ මානසිකත්වයක් සහ ජීවන රටාවක් තුළ ය. ජීවිතය භුක්ති විඳීම යනු නොනවතින ත්‍රාසජනක ප්‍රවාහයක් පසුපස හඹා යාම නොවේ; එය ප්‍රීතිය, අර්ථය සහ සාමය වර්ධනය විය හැකි මානසිකත්වයක් සහ ජීවන රටාවක් වර්ධනය කිරීම ගැනය. 21 වන සියවසේ කුසලතා මෙම මානසිකත්වය වර්ධනය කිරීමට සහ ජීවිතය වඩාත් පූර්ණ ලෙස අත්විඳීමට මඟ පෙන්වයි.
ජීවිතය භුක්ති විඳීමට උපකාර වන ක්‍රමවේදයන්:
- තමන් තුළින් ආරම්භ කරන්න:
- කෘතඥතා පුහුණුව: තේ කෝප්පයක් හෝ ශබ්දයක් වැනි කුඩා දේවල් වල පවා යහපත් දේ දැකීමට දිනපතා මොහොතක් ගත කරන්න. මෙය ධනාත්මක මානසිකත්වයක් වර්ධනය කිරීමට උපකාරී වේ.
- වර්තමානයේ ජීවත් වන්න: අතීත පසුතැවීම් හෝ අනාගත බිය තුළ වැඩි කාලයක් රැඳී නොසිටින්න. ජීවිතය සැබවින්ම සිදුවන මොහොත මෙයයි.
- සමාව දෙන්න: අමනාපය අල්ලාගෙන සිටීම ඔබේ ප්‍රීතියට බරක් වේ. සමාව දීම ඔවුන්ගේ සාමයට වඩා ඔබේ සාමය සඳහා ය.
- මානව සම්බන්ධතා පෝෂණය කරන්න:
- හොඳ මිනිසුන් සමඟ ඇසුරු කරන්න: ඔබව සිනා ගන්වන, ඔබට අභියෝග කරන සහ ජීවිතය අවුල් සහගත වූ විට රැඳී සිටින මිතුරන් සමඟ කාලය ගත කරන්න.
- කාරුණික වන්න: ආගන්තුකයෙකුට ප්‍රශංසා කිරීම හෝ කෙනෙකුට උදව් කිරීම වැනි කුඩා කාරුණික ක්‍රියා කිරීමෙන් ඔබේ දවසට සන්සුන්, කල් පවතින සතුටක් ලබා දිය හැකිය.
- ඔබේ කුතුහලය පෝෂණය කරන්න:
- ඉගෙනීම දිගටම කරගෙන යන්න: නව විනෝදාංශයක් උත්සාහ කරන්න, නව විෂයයකට කිමිදෙන්න, නැතහොත් ඔබ සැමවිටම කුතුහලයෙන් සිටි කුසලතාවක් ගවේෂණය කරන්න. මෙය 21 වන සියවසේ ඉගෙනුම් කුසලතාවලට සෘජුවම සම්බන්ධ වේ.
- සංචාරය කරන්න (දේශීයව පවා): නව වටපිටාවට ඔබේ මොළය ස්වයංක්‍රීය නියමු වලින් සොලවා ප්‍රීතිය අවදි කළ හැකිය.
- ඔබේ ශරීරය සහ මනස ගැන සැලකිලිමත් වන්න:
- නිදාගන්න, ව්‍යායාම් වල යෙදෙන්න, හොඳින් කන්න: මෙම මූලික දේවල් ඔබේ යහපැවැත්මේ සෑම කොටසකටම ඉන්ධන සපයයි.
- නිහඬතාවයට කාලය වෙන් කරන්න: භාවනාව, යාච්ඤාව හෝ ඔබේ සිතුවිලි සමඟ මිනිත්තු කිහිපයක් හරහා වේවා – එය ඔබ සිතනවාට වඩා වැදගත් වේ.
- අරමුණක් මත ජීවත් වන්න:
- ඔබේ වටිනාකම් දැන ගන්න: ඔබේ ක්‍රියාවන් ඔබ සැලකිලිමත් වන දේ සමඟ සමපාත වන විට, ජීවිතය වඩාත් පූර්ණ හා වඩා ප්‍රතිලාභදායක බවක් දැනේ.
- කුඩා ඉලක්ක තබන්න: ප්‍රගතිය හොඳයි කියලා දැනෙනවා. කළ යුතු දේ ලැයිස්තු අයිතමයක් පරීක්ෂා කිරීමෙන් පවා තෘප්තිය ඇති විය හැකියි.
ප්‍රීතිය සාමාන්‍යයෙන් මහා පෙළපාලියක් මෙන් නොපැමිණේ. එය ඔබේ කවුළුවෙන් හිරු එළිය දැකීම, මිතුරෙකුගෙන් ලැබුණු කෙටි පණිවිඩයක් හෝ නියම වේලාවට වාදනය වන ප්‍රියතම ගීතයක් වැනිය. මෑතකදී ඔබට ප්‍රීතිය ගෙන දුන් කුඩා දෙයක් කුමක්ද? එය ආරම්භ කිරීමට හොඳ ස්ථානයක් විය හැකිය.
IV. 21 වන සියවසේ පරම්පරාවන් සහ ඔවුන්ගේ ලක්ෂණ
21 වන සියවසේ කුසලතා අවබෝධ කර ගැනීමේදී, වර්තමාන පරම්පරාවන්ගේ ලක්ෂණ සහ ඔවුන් මුහුණ දෙන අභියෝග පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරීම වැදගත් වේ. විශේෂයෙන්ම, ඩිජිටල් යුගයේ හැදී වැඩුණු “Z පරම්පරාව” (Generation Z) මෙම කුසලතාවන්ගේ අවශ්‍යතාවය මනාව පෙන්නුම් කරයි.
4.1 Z පරම්පරාව (Generation Z)
Z පරම්පරාවට අයත් වන්නේ 1996 සහ 2010 අතර උපත ලැබූ පුද්ගලයන් ය. මෙම පරම්පරාව හැඩගස්වා ඇත්තේ ඩිජිටල් යුගය, දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ කාංසාව, වෙනස් වන මූල්‍ය භූ දර්ශනය සහ COVID-19 වැනි ගෝලීය සිදුවීම් මගිනි.
Z පරම්පරාවේ ප්‍රධාන ලක්ෂණ:
- වඩා අධ්‍යාපනය ලත්: පෙර පරම්පරාවන්ට වඩා ඉහළ අධ්‍යාපන මට්ටමක් ඇත.
- වඩා හොඳින් හැසිරෙන: සාම්ප්‍රදායිකව වඩා විනයගරුක ලෙස සැලකේ.
- වඩා ආතතියට හා මානසික අවපීඩනයට ලක් වූ: නූතන ලෝකයේ පීඩනයන් හේතුවෙන් ආතතියට හා මානසික අවපීඩනයට වැඩි වශයෙන් ගොදුරු වේ.
- ඩිජිටල් ස්වදේශිකයන්: තාක්ෂණය සමඟ සමීපව බැඳී සිටින අතර, ඩිජිටල් මෙවලම් සහ වේදිකා භාවිතයට ඉතා දක්ෂය.
- ගෝලීය වශයෙන් දැනුවත්: අන්තර්ජාලය හරහා ගෝලීය සිදුවීම් සහ ගැටළු පිළිබඳව පුළුල් දැනුමක් ඇත.
- ව්‍යවසායකත්ව අභිලාෂයන්: බොහෝ දෙනෙකුට තමන්ගේම ව්‍යාපාර ආරම්භ කිරීමට හෝ ස්වාධීනව වැඩ කිරීමට කැමැත්තක් දක්වයි.
- සමාජ සාධාරණත්වය කෙරෙහි අවධානය: සමාජ හා පාරිසරික ගැටළු පිළිබඳව දැඩි අවධානයක් යොමු කරන අතර, ඒවාට විසඳුම් සෙවීමට උනන්දු වෙති.
Z පරම්පරාවේ මෙම ලක්ෂණ, 21 වන සියවසේ කුසලතාවන්ගේ අවශ්‍යතාවය තවදුරටත් අවධාරණය කරයි. ඔවුන් මුහුණ දෙන අභියෝග (ආතතිය, මානසික අවපීඩනය, තරඟකාරීත්වය) ජය ගැනීමට සහ ඔවුන්ගේ ශක්තීන් (තාක්ෂණික දැනුම, ගෝලීය දැනුවත්භාවය, ව්‍යවසායකත්වය) උපරිමයෙන් ප්‍රයෝජනයට ගැනීමට මෙම කුසලතා අත්‍යවශ්‍ය වේ.
V. නිගමනය: අනාගතය සඳහා සූදානම් වීම
අපගේ දේශනය පුරාවටම, 21 වන සියවසේ කුසලතාවන්ගේ අතිමහත් වැදගත්කම සහ ඒවා අපගේ ජීවිතයට, රැකියාවට සහ සමාජයට බලපාන ආකාරය පිළිබඳව අපි සාකච්ඡා කළෙමු. 21 වන සියවස යනු පෙර නොවූ විරූ වේගයකින් වෙනස් වන යුගයක් වන අතර, මෙම වෙනස්කම්වලට සාර්ථකව මුහුණ දීම සඳහා නව කුසලතා සමූහයක් අත්‍යවශ්‍ය වේ.
අපි ඉගෙනුම් කුසලතා (විවේචනාත්මක චින්තනය, නිර්මාණශීලීත්වය, සහයෝගීතාවය, සන්නිවේදනය), සාක්ෂරතා කුසලතා (තොරතුරු සාක්ෂරතාවය, මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය, තාක්ෂණ සාක්ෂරතාවය) සහ ජීවන කුසලතා (නම්‍යශීලී බව, නායකත්වය, මුලපිරීම, ඵලදායිතාව, සමාජ කුසලතා) පිළිබඳව විස්තරාත්මකව සාකච්ඡා කළෙමු. මෙම කුසලතා හුදෙක් රැකියා සඳහා පමණක් නොව, වඩාත් පූර්ණ හා අර්ථවත් ජීවිතයක් ගත කිරීමට, අභියෝග ජය ගැනීමට සහ ගෝලීය පුරවැසියන් ලෙස ඵලදායීව දායක වීමට ද අත්‍යවශ්‍ය වේ.
Z පරම්පරාව වැනි නව පරම්පරාවන් මුහුණ දෙන අභියෝග සහ ඔවුන්ගේ සුවිශේෂී ලක්ෂණ මඟින් මෙම කුසලතාවන්ගේ හදිසි අවශ්‍යතාවය තවදුරටත් අවධාරණය කෙරේ. 21 වන සියවසේ කුසලතා සංවර්ධනය කිරීම යනු අනාගතය සඳහා සූදානම් වීමයි. එය පුද්ගලයන්ට සහ සමාජයට දියුණු වීමට, නව්‍යකරණයට සහ වඩා හොඳ ලෝකයක් ගොඩනැගීමට අවස්ථාව සලසයි.
අවසාන වශයෙන්, මෙම කුසලතා හඳුනා ගැනීම පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවේ. ඒවා අපගේ අධ්‍යාපන ක්‍රමයට, රැකියා පුහුණු වැඩසටහන්වලට සහ දෛනික ජීවිතයට ඒකාබද්ධ කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. අනාගතය අපේක්ෂා කරනවාට වඩා, එය නිර්මාණය කිරීමට අපට හැකි විය යුතුය. ඒ සඳහා 21 වන සියවසේ කුසලතා අපගේ මඟ පෙන්වීම වනු ඇත.
