තොරතුරු, මාධ්‍ය සහ තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව
තොරතුරු සාක්ෂරතාව (Information Literacy)
අද වන විට අප ජීවත් වන්නේ තොරතුරු ගංවතුරක් මධ්‍යයේය. අන්තර්ජාලය, සමාජ මාධ්‍ය, සහ විවිධ මාධ්‍ය නාලිකා ඔස්සේ තොරතුරු වේගයෙන් පැතිර යන අතර, මෙම තොරතුරු නිවැරදිව තෝරා බේරා ගැනීම, විශ්ලේෂණය කිරීම, සහ ඵලදායීව භාවිතා කිරීම 21 වන සියවසේ අත්‍යවශ්‍ය කුසලතාවයක් බවට පත්ව ඇත. එය තොරතුරු සාක්ෂරතාවයි.
තොරතුරු සාක්ෂරතාව යනු හුදෙක් තොරතුරු සොයා ගැනීම පමණක් නොවේ. එය තොරතුරුවල විශ්වසනීයත්වය ඇගයීම, ඒවායේ නිරවද්‍යතාවය තහවුරු කර ගැනීම, අගතිගාමීත්වය හඳුනා ගැනීම, සහ විවිධ මූලාශ්‍රවලින් ලැබෙන තොරතුරු සංසන්දනය කිරීමේ හැකියාවයි. අන්තර්ජාලය තුළ වැරදි තොරතුරු, අසත්‍ය ප්‍රවෘත්ති, සහ අගතිගාමී අදහස් සුලභව දක්නට ලැබෙන බැවින්, තොරතුරු සාක්ෂරතාව නොමැති පුද්ගලයෙකුට පහසුවෙන් නොමග යා හැකිය. නිදසුනක් ලෙස, වෛද්‍ය තොරතුරු සොයන විට, විශ්වාසනීය වෛද්‍ය වෙබ් අඩවි සහ වෘත්තීය ලිපි හඳුනා ගැනීමට නොහැකි නම්, වැරදි ප්‍රතිකාර ක්‍රම අනුගමනය කිරීමෙන් සෞඛ්‍යයට හානි සිදු විය හැකිය.
වෘත්තීය ජීවිතයේදීද තොරතුරු සාක්ෂරතාව අතිශයින් වැදගත් වේ. ඕනෑම ක්ෂේත්‍රයක, නව දැනුම හා තාක්ෂණයන් වේගයෙන් වෙනස් වේ. නවතම පර්යේෂණ, වෙළඳපල ප්‍රවණතා, සහ පාරිභෝගික අවශ්‍යතා පිළිබඳව නිරන්තරයෙන් දැනුවත් වීම සඳහා තොරතුරු සාක්ෂරතාව අත්‍යවශ්‍ය වේ. නිවැරදි තොරතුරු විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් වඩාත් නිවැරදි තීරණ ගැනීමටත්, නව්‍ය අදහස් ජනනය කිරීමටත්, සහ තරඟකාරී ලෝකයේ ඉදිරියෙන් සිටීමටත් එය උපකාරී වේ. උදාහරණයක් ලෙස, ව්‍යාපාරිකයෙකුට වෙළඳපල විශ්ලේෂණය කිරීමේදී නිවැරදි දත්ත භාවිතා කිරීමට නොහැකි නම්, ඔහුගේ ව්‍යාපාරික තීරණ වැරදි විය හැකිය.
අධ්‍යාපනයේදීද තොරතුරු සාක්ෂරතාව ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. සිසුන්ට, විද්‍යාත්මක වාර්තා, සහ පර්යේෂණ ලිපි ලිවීමේදී විශ්වසනීය මූලාශ්‍ර සොයා ගැනීමට, ඒවායේ තොරතුරු නිවැරදිව උපුටා දැක්වීමට, සහ අදහස් සංශ්ලේෂණය කිරීමට හැකි විය යුතුය. ප්ලැගයාරිසම් (අනුකරණය) වළක්වා ගැනීමටත්, තමන්ගේම අදහස් වර්ධනය කර ගැනීමටත්, විවේචනාත්මක චින්තනය දියුණු කර ගැනීමටත් තොරතුරු සාක්ෂරතාව අත්‍යවශ්‍ය වේ.
අවසාන වශයෙන්, ඩිජිටල් පුරවැසියෙකු ලෙස අපගේ වගකීම් ඉටු කිරීමට තොරතුරු සාක්ෂරතාව මූලික වේ. අසත්‍ය තොරතුරු පැතිරවීමෙන් වැළකීම, අන් අයගේ අදහස්වලට ගරු කිරීම, සහ මාර්ගගතව ආරක්ෂිතව කටයුතු කිරීම සඳහා මෙම කුසලතාව ඉතා වැදගත් වේ. එය අපට විචාර බුද්ධියෙන් තොරතුරු පරිභෝජනය කිරීමටත්, දැනුවත් තීරණ ගැනීමටත්, සහ වඩාත් දැනුවත් සමාජයක් ගොඩනැගීමටත් උපකාරී වේ. 21 වන සියවසේදී සාර්ථක හා වගකිවයුතු පුරවැසියෙකු වීමට නම් තොරතුරු සාක්ෂරතාව අත්‍යවශ්‍ය කුසලතාවයකි.
උදාහරණය:
ඔබට උණක් හැදී ඇති බවත්, හිසරදයක් ඇති බවත් සිතමු. ඔබ වහාම අන්තර්ජාලයට ගොස් ඔබේ රෝග ලක්ෂණ සෙවීමට පටන් ගනී.
තොරතුරු සාක්ෂරතාව නොමැතිව:
ඔබට මුලින්ම හමුවන වෙබ් අඩවියක “උණ සහ හිසරදය යනු දුර්ලභ මාරාන්තික රෝගයක ලක්ෂණ” යැයි සඳහන්ව තිබේ. ඔබ එය විශ්වාස කර ඉතා බියට පත් වේ. වෙබ් අඩවියේ මූලාශ්‍රය හෝ එය ලියා ඇත්තේ කවුරුන්ද යන්න ඔබ පරීක්ෂා කරන්නේ නැත.
තොරතුරු සාක්ෂරතාව සමඟ:
ඔබ අන්තර්ජාලයේ සෙවූ විට විවිධ වෙබ් අඩවි රාශියක් හමු වේ.
- ඔබ විශ්වසනීය මූලාශ්‍ර සොයයි: වෛද්‍ය ආයතනවල (උදා: ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය, රජයේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශ වෙබ් අඩවි), ප්‍රසිද්ධ රෝහල්වල හෝ පිළිගත් වෛද්‍යවරුන්ගේ වෙබ් අඩවි.
- ඔබ තොරතුරු සංසන්දනය කරයි: විවිධ විශ්වසනීය මූලාශ්‍ර කිහිපයකින් උණ සහ හිසරදය පිළිබඳ තොරතුරු කියවයි.
- ඔබ අගතිගාමීත්වය/අසත්‍ය තොරතුරු හඳුනා ගනී: “කෙටි කලකින් සුව කරන ආශ්චර්යමත් බෙහෙතක්” වැනි අතිශයෝක්තියෙන් යුත් හෝ විද්‍යාත්මක පදනමක් නොමැති ප්‍රකාශ සහිත වෙබ් අඩවි විශ්වාස නොකරයි.
- ඔබ නිවැරදි නිගමනයකට එළඹේ: බොහෝ විශ්වසනීය මූලාශ්‍රවලට අනුව, උණ සහ හිසරදය සාමාන්‍ය වෛරස් උණක ලක්ෂණ බවත්, බොහෝ විට දින කිහිපයකින් සුව වන බවත් ඔබ තේරුම් ගනී. අවශ්‍ය නම් වෛද්‍යවරයකු හමුවීමට තීරණය කරයි.
මෙම උදාහරණයේදී, තොරතුරු සාක්ෂරතාව ඇති පුද්ගලයා බිය නොවී, නිවැරදි තොරතුරු සොයාගෙන, දැනුවත් තීරණයක් ගනී.
මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව (Media Literacy)
අද වන විට අප ජීවත් වන්නේ මාධ්‍යයෙන් පිරුණු ලෝකයකය. ප්‍රවෘත්ති, විනෝදාස්වාදය, සහ තොරතුරු රූපවාහිනිය, ගුවන්විදුලිය, පුවත්පත්, අන්තර්ජාලය, සහ සමාජ මාධ්‍ය හරහා නිරන්තරයෙන් අප වෙත ගලා එයි. මෙම මාධ්‍ය අන්තර්ගතයන් විවේචනාත්මකව තේරුම් ගැනීමට, විශ්ලේෂණය කිරීමට, ඇගයීමට, සහ නිර්මාණය කිරීමට ඇති හැකියාව, එනම් මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව, 21 වන සියවසේ අත්‍යවශ්‍ය කුසලතාවයක් බවට පත්ව ඇත. එය හුදෙක් මාධ්‍ය පරිභෝජනයට වඩා ගැඹුරු සංකල්පයකි.
මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව යනු මාධ්‍ය පණිවිඩවල අරමුණ සහ බලපෑම හඳුනා ගැනීමේ හැකියාවයි. මාධ්‍ය අන්තර්ගතයන් බොහෝ විට යම්කිසි දෘෂ්ටි කෝණයක් හෝ න්‍යාය පත්‍රයක් මත පදනම්ව නිර්මාණය වේ. අසත්‍ය ප්‍රවෘත්ති (Fake News), වැරදි තොරතුරු (Misinformation), ප්‍රචාරක කටයුතු (Propaganda), සහ අගතිගාමී වාර්තාකරණය (Biased Reporting) මාධ්‍ය අවකාශය තුළ සුලභව දක්නට ලැබේ. මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව ඇති පුද්ගලයෙකුට මෙම පණිවිඩ පිටුපස ඇති අරමුණු, ඒවා නිර්මාණය කළ ආකාරය, සහ ඒවායේ විභව බලපෑම පිළිබඳව ප්‍රශ්න කිරීමට හැකියාව ඇත. නිදසුනක් ලෙස, සමාජ මාධ්‍යවල සංසරණය වන පුවතක සත්‍යතාව තහවුරු කර ගැනීම සඳහා, එහි මූලාශ්‍රය පරීක්ෂා කිරීම, වෙනත් විශ්වසනීය මාධ්‍ය ආයතනවලින් එම පුවත වාර්තා කර ඇත්දැයි බැලීම, සහ පුවතේ භාවිතා කර ඇති භාෂාව හා රූප විශ්ලේෂණය කිරීම මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවයේ කොටසකි.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජයක මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව අතිශයින් වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. පුරවැසියන්ට දැනුවත් තීරණ ගැනීමට නම්, දේශපාලනඥයන්, ප්‍රතිපත්ති, සහ සමාජ ගැටලු පිළිබඳව නිවැරදි තොරතුරු අවශ්‍ය වේ. මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව නොමැතිව, පුද්ගලයන්ට මාධ්‍ය විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද තොරතුරු එලෙසම පිළිගැනීමට සිදුවන අතර, එය ප්‍රචාරක කටයුතුවලට හෝ අගතිගාමී අදහස්වලට පහසුවෙන් ගොදුරු වීමට හේතු විය හැකිය. මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව මඟින් පුරවැසියන්ට මාධ්‍ය වාර්තාකරණය විවේචනාත්මකව විශ්ලේෂණය කිරීමටත්, විවිධ මතවාද තේරුම් ගැනීමටත්, සහ දැනුවත්ව ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමටත් හැකි වේ.
අධ්‍යාපනයේදීද මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව ප්‍රධාන වේ. සිසුන්ට අන්තර්ජාලයෙන් තොරතුරු සොයා ගැනීමේදී විශ්වසනීය මූලාශ්‍ර හඳුනා ගැනීමටත්, මාධ්‍ය අන්තර්ගතයන් විශ්ලේෂණය කිරීමටත්, සහ තමන්ගේම මාධ්‍ය පණිවිඩ නිර්මාණය කිරීමටත් හැකි විය යුතුය. ඩිජිටල් පුරවැසියන් ලෙස වගකීමෙන් යුතුව කටයුතු කිරීමටත්, සයිබර් හිරිහැර (Cyberbullying) වැනි ගැටලුවලින් ආරක්ෂා වීමටත් මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව අත්‍යවශ්‍ය වේ.
අවසාන වශයෙන්, මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව පුද්ගලික යහපැවැත්මටද දායක වේ. මාධ්‍ය මඟින් ඉදිරිපත් කරන ලද රූප, පණිවිඩ, සහ ජීවන රටා පුද්ගලයන්ගේ ආත්ම අභිමානයට සහ මානසික සෞඛ්‍යයට බලපෑම් කළ හැකිය. මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව ඇති පුද්ගලයෙකුට මාධ්‍ය පණිවිඩවල යථාර්ථය සහ අතිශයෝක්තිය අතර වෙනස හඳුනා ගැනීමටත්, මාධ්‍ය බලපෑම්වලට ඔරොත්තු දීමටත් හැකි වේ. 21 වන සියවසේදී සාර්ථක, වගකිවයුතු, සහ බුද්ධිමත් පුරවැසියෙකු වීමට නම් මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව අත්‍යවශ්‍ය කුසලතාවයකි.
උදාහරණය:
ඔබ සමාජ මාධ්‍යවලින් පුවතක් දකිනවා යැයි සිතමු: “රජය විසින් නව නීතියක් හඳුන්වා දී ඇත, එය සියලුම පුරවැසියන්ට අමතර බදු ගෙවීමට බල කරයි.” මෙම පුවත ඉතා ඉක්මනින් පැතිරී යන අතර, බොහෝ දෙනා ඒ පිළිබඳව කතා කරයි.
මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව නොමැතිව:
ඔබ මෙම පුවත දුටු විගස එය සත්‍ය යැයි විශ්වාස කරයි. ඔබගේ මිතුරන් හා පවුලේ අය සමඟ එය බෙදා ගනී. ඔබ පුවතේ මූලාශ්‍රය හෝ එහි නිරවද්‍යතාවය පරීක්ෂා කරන්නේ නැත. ඔබ ඒ පිළිබඳව කලබල වී, රජයට විරුද්ධව අදහස් පළ කිරීමට පවා ඉඩ ඇත.
මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව සමඟ:
ඔබ මෙම පුවත දුටු විට, ඔබ වහාම එය විශ්වාස නොකරයි. ඒ වෙනුවට, ඔබ:
- මූලාශ්‍රය පරීක්ෂා කරයි: මෙම පුවත පළ කර ඇත්තේ කවුරුන්ද? එය පිළිගත් ප්‍රවෘත්ති ආයතනයක්ද, නැතහොත් හුදෙක් පුද්ගලික ගිණුමක්ද? එම ගිණුමේ විශ්වසනීයත්වය කෙබඳුද?
- තොරතුරු සංසන්දනය කරයි: ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍ය (රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති, ප්‍රමුඛ පුවත්පත්, පිළිගත් වෙබ් අඩවි) මෙම නව නීතිය පිළිබඳව වාර්තා කර ඇත්දැයි පරීක්ෂා කරයි.
- අගතිගාමීත්වය/අසත්‍ය තොරතුරු හඳුනා ගනී: පුවතේ භාවිතා කර ඇති භාෂාව අතිශයෝක්තියෙන් යුක්තද, නැතහොත් එය චිත්තවේගීය ප්‍රතිචාරයක් ඇති කිරීමට උත්සාහ කරන්නේද යන්න විමසා බලයි. සමහර විට එය යම් දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයක කොටසක් විය හැකිය.
- සත්‍යතාව තහවුරු කරයි: රජයේ නිල වෙබ් අඩවි හෝ විශ්වසනීය රාජ්‍ය ආයතනවලින් මෙම නීතිය පිළිබඳව කිසිදු නිල ප්‍රකාශයක් තිබේදැයි සොයා බලයි.
- නිවැරදි නිගමනයකට එළඹේ: මෙම පුවත අසත්‍ය හෝ වැරදි තොරතුරු මත පදනම් වූවක් බව ඔබ තේරුම් ගනී. ඔබ එය තවදුරටත් බෙදා නොහරින අතර, අන් අයටද එහි සත්‍යතාව පරීක්ෂා කරන ලෙස දැනුවත් කරයි.
මෙම උදාහරණයේදී, මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව ඇති පුද්ගලයා අසත්‍ය තොරතුරු වලට ගොදුරු නොවී, විවේචනාත්මකව සිතා බලා, නිවැරදි තීරණයක් ගනී.
තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව (Technology Literacy)
අද වන විට අප ජීවත් වන්නේ තාක්ෂණයෙන් මෙහෙයවනු ලබන ලෝකයකය. ස්මාර්ට්ෆෝන්, පරිගණක, අන්තර්ජාලය, සහ විවිධ මෘදුකාංග යෙදුම් අපගේ දෛනික ජීවිතයේ අනිවාර්ය අංග බවට පත්ව ඇත. මෙම තාක්ෂණික මෙවලම් ඵලදායීව භාවිතා කිරීමට, ඒවායේ ක්‍රියාකාරීත්වය තේරුම් ගැනීමට, සහ ඒවායේ බලපෑම විවේචනාත්මකව ඇගයීමට ඇති හැකියාව, එනම් තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව, 21 වන සියවසේ අතිශය වැදගත් කුසලතාවයක් ලෙස සැලකේ. එය හුදෙක් තාක්ෂණික උපකරණ භාවිතා කිරීමට වඩා පුළුල් සංකල්පයකි.
තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව යනු විවිධ තාක්ෂණික මෙවලම් සහ පද්ධති පිළිබඳව මූලික අවබෝධයක් තිබීමයි. එයට පරිගණක ක්‍රියාත්මක කිරීමේ හැකියාව, අන්තර්ජාලය භාවිතා කිරීම, ඊමේල් යැවීම සහ ලැබීම, වචන සැකසුම් මෘදුකාංග (Word Processing Software) භාවිතා කිරීම, සහ දත්ත කළමනාකරණය වැනි දේ ඇතුළත් වේ. එහෙත්, එය ඊට එහා ගිය දෙයකි. තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව ඇති පුද්ගලයෙකුට නව තාක්ෂණයන් ඉක්මනින් ඉගෙන ගැනීමට, තාක්ෂණික ගැටලු විසඳීමට, සහ තාක්ෂණය තම අවශ්‍යතා සඳහා නිර්මාණශීලීව යොදා ගැනීමට හැකියාව ඇත. නිදසුනක් ලෙස, අන්තර්ජාලය හරහා බැංකු කටයුතු සිදු කිරීමේදී හෝ මාර්ගගතව අධ්‍යාපනය ලබන විට, තාක්ෂණික ආරක්ෂාව පිළිබඳව අවබෝධයෙන් කටයුතු කිරීම සහ යම් ගැටලුවක් ඇති වූ විට එය හඳුනාගෙන විසඳා ගැනීමට උත්සාහ කිරීම තාක්ෂණ සාක්ෂරතාවයේ කොටසකි.
වෘත්තීය ජීවිතයේදී තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව අත්‍යවශ්‍ය සාධකයකි. අද බොහෝ රැකියා සඳහා පරිගණක දැනුම, මෘදුකාංග භාවිතය, සහ ඩිජිටල් සන්නිවේදන මෙවලම් පිළිබඳ නිපුණතාව අවශ්‍ය වේ. කාර්යාල ස්වයංක්‍රීයකරණය, දත්ත විශ්ලේෂණය, මාර්ගගත රැස්වීම්, සහ ව්‍යාපෘති කළමනාකරණය සඳහා තාක්ෂණය බහුලව භාවිතා වේ. තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව ඇති සේවකයෙකුට වඩාත් කාර්යක්ෂමව වැඩ කිරීමටත්, නව භූමිකාවන්ට අනුවර්තනය වීමටත්, සහ වෘත්තීය දියුණුවක් ලබා ගැනීමටත් හැකියාව ලැබේ. තාක්ෂණික දැනුම නොමැති පුද්ගලයෙකුට නව රැකියා අවස්ථා අහිමි විය හැකි අතර, දැනට පවතින රැකියා වලදී පවා අභියෝගවලට මුහුණ දීමට සිදුවිය හැකිය.
අධ්‍යාපනයේදීද තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව ඉතා වැදගත් වේ. සිසුන්ට පර්යේෂණ සඳහා අන්තර්ජාලය භාවිතා කිරීමට, මාර්ගගත ඉගෙනුම් වේදිකා (Online Learning Platforms) ඔස්සේ අධ්‍යාපනය ලැබීමට, සහ ඩිජිටල් මෙවලම් භාවිතයෙන් ව්‍යාපෘති ඉදිරිපත් කිරීමට හැකි විය යුතුය. ගුරුවරුන්ටද නවීන ඉගැන්වීම් ක්‍රමවේදයන් සඳහා තාක්ෂණය යොදා ගැනීමට සිදුවේ. තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව මඟින් සිසුන්ට තොරතුරු වෙත පහසුවෙන් ප්‍රවේශ වීමටත්, ගැටලු විසඳීමේ හැකියාව දියුණු කර ගැනීමටත්, සහ අනාගතය සඳහා අවශ්‍ය කුසලතා ගොඩනගා ගැනීමටත් උපකාරී වේ.
අවසාන වශයෙන්, තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව ඩිජිටල් සමාජයේ ක්‍රියාකාරී පුරවැසියෙකු වීමට මූලික වේ. මාර්ගගත රාජ්‍ය සේවා, ඊ-වාණිජ්‍යය, සහ සමාජ මාධ්‍ය හරහා සමාජය සමඟ සම්බන්ධ වීමට තාක්ෂණික දැනුම අත්‍යවශ්‍ය වේ. සියලු දෙනාටම තාක්ෂණයේ ප්‍රතිලාභ ලබා ගැනීමට ද තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව ප්‍රවර්ධනය කිරීම වැදගත් වේ. 21 වන සියවසේදී සාර්ථක, වගකිවයුතු, සහ ක්‍රියාශීලී පුරවැසියෙකු වීමට නම් තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව අත්‍යවශ්‍ය කුසලතාවයකි.
උදාහරණයක්:
ඔබට ඔබේ විදුලි බිල ගෙවීමට අවශ්‍ය යැයි සිතමු.
තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව නොමැතිව:
ඔබට අන්තර්ජාලය හරහා බිල්පත් ගෙවීමේ ක්‍රමය ගැන කිසිදු අදහසක් නැත. ඔබ බැංකුවට හෝ විදුලිබල මණ්ඩලයට ගොස් පෝලිමේ සිට මුදල් ගෙවීමට සිදුවේ. ඔබට ස්මාර්ට්ෆෝන් යෙදුමක් හෝ වෙබ් අඩවියක් හරහා එය කළ හැකි බව ඔබ නොදනී, නැතහොත් එය භාවිතා කිරීමට බියක් හෝ අපහසුතාවයක් දැනේ.
තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව සමඟ:
ඔබට තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව ඇති බැවින්, ඔබ:
- අවශ්‍ය යෙදුම/වෙබ් අඩවිය හඳුනා ගනී: විදුලිබල මණ්ඩලයේ නිල වෙබ් අඩවිය හෝ ඔවුන්ගේ ජංගම දුරකථන යෙදුම කුමක්දැයි ඔබ දනී.
- පරිශීලක ගිණුමක් සාදා ගනී: අවශ්‍ය නම්, ඔබ ලියාපදිංචි වී ආරක්ෂිතව පිවිසෙන්නේ කෙසේදැයි දනී.
- මාර්ගගත ගෙවීම් ක්‍රමය භාවිතා කරයි: ඔබේ බැංකු කාඩ්පත හෝ ජංගම බැංකුකරණ යෙදුම භාවිතයෙන් අන්තර්ජාලය හරහා බිල ගෙවීමට අවශ්‍ය පියවර අනුගමනය කරයි.
- ආරක්ෂිතව කටයුතු කරයි: ගෙවීම් සිදු කරන විට, වෙබ් අඩවියේ ආරක්ෂාව (HTTPS) සහ ඔබේ පුද්ගලික තොරතුරු ආරක්ෂා කර ගන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව ඔබ අවධානය යොමු කරයි.
- ගැටලු නිරාකරණය කරයි (මූලික): යම් තාක්ෂණික ගැටලුවක් (උදා: ගෙවීම් පිටුව පූරණය නොවීම) ඇති වුවහොත්, ඔබ බ්‍රවුසරය නැවත ආරම්භ කිරීම හෝ අන්තර්ජාල සම්බන්ධතාවය පරීක්ෂා කිරීම වැනි මූලික විසඳුම් ක්‍රම දනී.
මෙම උදාහරණයේදී, තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව ඇති පුද්ගලයාට නිවසට වී පහසුවෙන් සහ කාර්යක්ෂමව තම බිල ගෙවීමට හැකි වන අතර, කාලය හා ශ්‍රමය ඉතිරි කර ගත හැකිය.
සාරාංශය
සාරාංශයක් ලෙස, 21 වන සියවසේ වේගයෙන් වෙනස් වන සහ තාක්ෂණයෙන් පිරුණු ලෝකයේ සාර්ථකව ජීවත් වීමට නම්, තොරතුරු, මාධ්‍ය සහ තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව යනු එකිනෙකට බැඳුණු අත්‍යවශ්‍ය කුසලතා වේ. තොරතුරු සාක්ෂරතාව මඟින් තොරතුරුවල සත්‍යතාව සහ විශ්වසනීයත්වය විවේචනාත්මකව ඇගයීමට හැකියාව ලබා දෙන අතර, මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව මාධ්‍ය පණිවිඩ පිටුපස ඇති අරමුණු හඳුනා ගැනීමටත්, අගතිගාමීත්වයෙන් මිදීමටත් උපකාරී වේ. තාක්ෂණ සාක්ෂරතාව මඟින් ඩිජිටල් මෙවලම් ඵලදායීව භාවිතා කිරීමටත්, නව තාක්ෂණයන්ට අනුවර්තනය වීමටත්, දෛනික ජීවිතයේ සහ වෘත්තීය කටයුතුවලදී කාර්යක්ෂම වීමටත් හැකියාව ලැබේ. මෙම සාක්ෂරතා ත්‍රිත්වය තුළින් පුද්ගලයන්ට අසත්‍ය තොරතුරු, ප්‍රචාරක කටයුතු, සහ ඩිජිටල් අභියෝග වලින් ආරක්ෂා වී, දැනුවත් තීරණ ගනිමින්, වඩාත් දැනුවත්, වගකිවයුතු, සහ ක්‍රියාශීලී පුරවැසියන් ලෙස ඩිජිටල් සමාජයේ සාර්ථකව දායක වීමට හැකි වනු ඇත.
