නම්‍යශීලීත්වය, නායකත්වය, මුලපිරීම, ඵලදායිතාව, සමාජ කුසලතා
නම්‍යශීලීත්වය (Flexibility)
21 වැනි සියවස යනු වේගවත් වෙනස්වීම් සහ අඛණ්ඩ පරිණාමය මගින් සංලක්ෂිත යුගයකි. තාක්ෂණික දියුණුව, ගෝලීයකරණය සහ සමාජ පරිවර්තනයන් පෙර නොවූ විරූ වේගයකින් සිදුවෙමින් පවතී. මෙවැනි ගතික පරිසරයක සාර්ථක වීමට නම්, පුද්ගලයන්ට සහ සංවිධානවලට අත්‍යවශ්‍ය කුසලතා සමූහයක් අවශ්‍ය වේ. මෙම කුසලතා අතරින් “නම්‍යශීලීත්වය” ප්‍රමුඛ ස්ථානයක් ගනී. නම්‍යශීලීත්වය යනු වෙනස්වන තත්වයන්ට අනුවර්තනය වීමේ, නව අදහස් පිළිගැනීමේ සහ අපේක්ෂා නොකළ අභියෝගවලට මුහුණ දීමේ හැකියාවයි. එය හුදු අනුවර්තනය වීමකට වඩා වැඩි ය; එය වෙනස අවස්ථාවක් ලෙස දැකීමට ඇති කැමැත්තයි.
වර්තමාන රැකියා වෙළඳපොළ තුළ නම්‍යශීලීත්වය අතිශයින් වැදගත් වේ. ස්වයංක්‍රීයකරණය සහ කෘත්‍රිම බුද්ධිය වැනි තාක්ෂණයන් හේතුවෙන් බොහෝ රැකියා ස්වභාවය වෙනස් වෙමින් පවතී, නැතහොත් අතුරුදහන් වෙමින් පවතී. නව රැකියා අවස්ථා ද මතුවෙමින් තිබේ. මෙවැනි පසුබිමක, පුද්ගලයන්ට නව කුසලතා ඉගෙන ගැනීමට, විවිධ භූමිකාවන් භාර ගැනීමට සහ විවිධ කර්මාන්තවලට අනුවර්තනය වීමට හැකි විය යුතුය. නම්‍යශීලී පුද්ගලයෙකුට තම වෘත්තීය මාර්ගය වෙනස් කිරීමට හෝ නව තාක්ෂණයන් වේගයෙන් ප්‍රගුණ කිරීමට හැකියාව ඇත. ඔවුන් වෙනස්කම්වලට ප්‍රතිරෝධය දැක්වීම වෙනුවට ඒවා වැළඳ ගනී.
අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රය තුළ ද නම්‍යශීලීත්වය අත්‍යවශ්‍ය වේ. සිසුන්ට අනාගතයේදී මුහුණ දීමට සිදුවන අභියෝග මොනවාදැයි අපට නිශ්චිතවම කිව නොහැක. එබැවින්, ඔවුන්ට තොරතුරු කටපාඩම් කිරීමට පමණක් නොව, විවේචනාත්මකව සිතීමට, ගැටලු විසඳීමට සහ අලුත් දේ ඉගෙන ගැනීමට හැකි විය යුතුය. නම්‍යශීලී චින්තනයක් ඇති සිසුන්ට විවිධ ඉගෙනුම් ක්‍රමවලට අනුවර්තනය වීමට, අසාර්ථකත්වයන්ගෙන් පාඩම් ඉගෙන ගැනීමට සහ නව දැනුම ක්ෂේත්‍ර ගවේෂණය කිරීමට හැකියාව ලැබේ.
සමාජීය වශයෙන් ද නම්‍යශීලීත්වය වැදගත් වේ. ගෝලීයකරණයත් සමඟ විවිධ සංස්කෘතීන්, අදහස් සහ ජීවන රටා එකිනෙකට බද්ධ වී ඇත. නම්‍යශීලී පුද්ගලයන්ට විවිධ පසුබිම්වලින් පැමිණෙන පුද්ගලයන් සමඟ සාර්ථකව අන්තර් ක්‍රියා කිරීමට, ඔවුන්ගේ අදහස්වලට ගරු කිරීමට සහ පොදු භූමියක් සොයා ගැනීමට හැකියාව ඇත. ඔවුන් පටු අදහස්වලින් තොරව විවෘත මනසකින් කටයුතු කරයි.
නම්‍යශීලීත්වය වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා, අපට අඛණ්ඩව ඉගෙනීමට ඇති කැමැත්ත, විවෘත මනසක් පවත්වා ගැනීම සහ අසාර්ථකත්වයන්ට බිය නොවීම අවශ්‍ය වේ. අත්හදා බැලීම් කිරීම, ප්‍රතිපෝෂණ ලබා ගැනීම සහ වැරදිවලින් පාඩම් ඉගෙන ගැනීම නම්‍යශීලීභාවය වැඩි දියුණු කරයි. අභියෝග හමුවේ නොසැලී සිටීමටත්, නව විසඳුම් සෙවීමටත් එය අපට උපකාර කරයි.
උදාහරණය:
කොවිඩ්-19 වසංගතය පැතිර ගිය අවස්ථාවේදී බොහෝ පාසල්වලට සහ විශ්වවිද්‍යාලවලට භෞතික පන්ති පැවැත්වීමට නොහැකි විය. මෙවැනි තත්වයකට මුහුණ දීමට සිදුවූ ගුරුවරුන්ට සහ සිසුන්ට විශාල නම්‍යශීලීත්වයක් පෙන්වීමට සිදු විය. සාමාන්‍යයෙන් පන්ති කාමරය තුළ ඉගැන්වූ ගුරුවරුන්ට අන්තර්ජාලය ඔස්සේ ඉගැන්වීමට අනුවර්තනය වීමට සිදු විය. ඔවුන්ට Zoom, Google Meet වැනි වේදිකා භාවිතා කිරීමටත්, අන්තර්ජාලය හරහා දේශන පැවැත්වීමටත්, සිසුන් සමඟ සන්නිවේදනය කිරීමටත් සිදු විය. සමහර ගුරුවරුන්ට මුලදී මෙය අභියෝගයක් වුවද, ඔවුන් නව තාක්ෂණයන් ඉගෙන ගෙන, තම ඉගැන්වීමේ ක්‍රමවේද වෙනස් කර ගනිමින් නම්‍යශීලීව කටයුතු කළහ. ඒ හා සමානව, සිසුන්ට ද නිවසේ සිට ඉගෙනීමට, අන්තර්ජාලය හරහා තම අධ්‍යාපන කටයුතු කරගෙන යාමට සහ නව ඉගෙනුම් පරිසරයට අනුවර්තනය වීමට සිදු විය. මෙම තත්වය තුළ නම්‍යශීලීව කටයුතු කළ ගුරුවරුන්ට සහ සිසුන්ට සාර්ථකව අධ්‍යාපන කටයුතු කරගෙන යාමට හැකි විය.
නායකත්වය (Leadership)
21 වැනි සියවසේ ලෝකය පෙර නොවූ විරූ සංකීර්ණත්වයකින් සහ වේගයකින් වෙනස් වෙමින් පවතී. තාක්ෂණික විප්ලවයන්, ගෝලීය අභියෝග (දේශගුණික විපර්යාස, වසංගත, ආර්ථික අස්ථාවරත්වය වැනි) සහ සමාජීය පරිවර්තනයන් නිරන්තරයෙන් සිදුවෙමින් පවතී. මෙවැනි ගතික පරිසරයක සාර්ථකත්වය ළඟා කර ගැනීමට නම්, අලුත් ආකාරයේ නායකත්වයක් අත්‍යවශ්‍ය වේ. 21 වැනි සියවසේ නායකත්වය යනු හුදෙක් බලය හෝ අධිකාරිය ක්‍රියාත්මක කිරීමක් නොව, අන් අයව පෙළඹවීම, සහයෝගීතාවය ගොඩනැගීම, නවෝත්පාදනය දිරිමත් කිරීම සහ අභියෝග හමුවේ ඉදිරියට යාමට මග පෙන්වීමයි. එය තවදුරටත් තනි පුද්ගලයෙකුගේ කාර්යයක් නොව, කණ්ඩායම් සහ ප්‍රජාවන් තුළ වර්ධනය විය යුතු සාමූහික ගුණාංගයකි.
සාම්ප්‍රදායික නායකත්ව ආකෘති බොහෝ විට පදනම් වූයේ ඉහළ සිට පහළට විධාන දීම සහ පාලනය කිරීම මත ය. එහෙත්, වර්තමාන ලෝකයේ, තොරතුරු ක්ෂණිකව ප්‍රවේශ විය හැකි අතර, දැනුම විවිධ මට්ටම්වල පැතිරී ඇත. එබැවින්, 21 වැනි සියවසේ නායකයෙකුට වඩාත් විවෘත, විනිවිදභාවයෙන් යුත් සහ සහභාගීත්වයෙන් යුත් ප්‍රවේශයක් අවශ්‍ය වේ. ඔවුන්ට සවන් දීමට, අන් අයගේ අදහස්වලට ගරු කිරීමට සහ විවිධ දෘෂ්ටිකෝණවලින් ප්‍රයෝජන ගැනීමට හැකි විය යුතුය. නායකයෙකුට අන් අයව සවිබල ගැන්වීමටත්, ඔවුන්ගේ හැකියාවන් වර්ධනය කිරීමටත්, ඔවුන්ට තීරණ ගැනීමට ඉඩ දීමටත් හැකි විය යුතුය.
වර්තමාන නායකත්වයට අත්‍යවශ්‍ය වන ප්‍රධාන ගුණාංග කිහිපයක් තිබේ. ඉන් එකක් නම් “නම්‍යශීලීත්වය” යි. වෙනස්වන තත්වයන්ට අනුවර්තනය වීමටත්, නව තොරතුරු මත පදනම්ව තම සැලසුම් වෙනස් කිරීමටත්, අසාර්ථකත්වයන්ගෙන් පාඩම් ඉගෙන ගැනීමටත් නායකයෙකුට හැකි විය යුතුය. “විවේචනාත්මක චින්තනය” තවත් වැදගත් ගුණාංගයකි. සංකීර්ණ ගැටලු විශ්ලේෂණය කිරීමට, විවිධ විකල්ප ඇගයීමට සහ හොඳම විසඳුම් තෝරා ගැනීමට නායකයෙකුට හැකි විය යුතුය. “සන්නිවේදන කුසලතා” ද අත්‍යවශ්‍ය වේ. තම දැක්ම පැහැදිලිව ප්‍රකාශ කිරීමටත්, අන් අයව පෙළඹවීමටත්, ඵලදායී ලෙස ප්‍රතිපෝෂණ ලබා දීමටත් නායකයෙකුට හැකි විය යුතුය.
මීට අමතරව, “සහයෝගීතාවය” සහ “කණ්ඩායම් ක්‍රියාකාරිත්වය” ද 21 වැනි සියවසේ නායකත්වයට අත්‍යවශ්‍ය වේ. වර්තමාන අභියෝග තනි පුද්ගලයෙකුට විසඳිය නොහැකි තරම් සංකීර්ණ ය. එබැවින්, නායකයෙකුට විවිධ පසුබිම්වලින් පැමිණෙන පුද්ගලයන් සමඟ සාර්ථකව වැඩ කිරීමටත්, ඔවුන්ගේ ශක්තීන් ඒකාබද්ධ කිරීමටත්, පොදු ඉලක්ක කරා ගමන් කිරීමටත් හැකි විය යුතුය. “නවෝත්පාදනය” දිරිමත් කිරීම ද නායකයෙකුගේ වගකීමකි. අලුත් අදහස් පිළිගැනීමටත්, අත්හදා බැලීම් කිරීමට ඉඩ දීමටත්, අසාර්ථකත්වයන්ගෙන් ඉගෙන ගැනීමටත් නායකයෙකුට හැකි විය යුතුය.
උදාහරණය:
පාසලක විදුහල්පතිවරයෙකු 21 වැනි සියවසේ නායකයෙකු ලෙස කටයුතු කරන ආකාරය මෙයට හොඳ උදාහරණයකි. සාම්ප්‍රදායික විදුහල්පතිවරයෙකු පන්ති කාමරවලට ගොස් ගුරුවරුන් නිසි ලෙස උගන්වනවාදැයි පරීක්ෂා කරනු ඇත. එහෙත්, 21 වැනි සියවසේ නායකයෙකු වන විදුහල්පතිවරයෙකු ගුරුවරුන් සවිබල ගැන්වීමට උත්සාහ කරනු ඇත. උදාහරණයක් ලෙස, ඔහු නව ඉගැන්වීමේ ක්‍රමවේද අත්හදා බැලීමට ගුරුවරුන්ට දිරි දෙනු ඇත. තාක්ෂණය පන්ති කාමරයට ඒකාබද්ධ කිරීමට ඔවුන්ට පුහුණුව ලබා දෙනු ඇත. සිසුන්ගේ අවශ්‍යතා අනුව විෂය නිර්දේශය වෙනස් කිරීමට ගුරුවරුන් සමඟ සාකච්ඡා කරනු ඇත. විදුහල්පතිවරයා තනිවම තීරණ ගැනීම වෙනුවට, ගුරුවරුන්, දෙමාපියන් සහ සිසුන් සමඟ සාකච්ඡා කර පොදු එකඟතාවයකට පැමිණෙනු ඇත. ඔහු පාසලේ සියලු දෙනාටම තම අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමට අවස්ථාව ලබා දෙනු ඇත. මෙවැනි නායකත්වයක් තුළින් ගුරුවරුන්ට තම කාර්යය පිළිබඳව වැඩි වගකීමක් දැනෙන අතර, සිසුන්ට වඩා හොඳ අධ්‍යාපනයක් ලැබෙනු ඇත.
මුලපිරීම (Initiative)
21 වැනි සියවස යනු වේගවත් වෙනස්වීම්, අසීමිත තොරතුරු ප්‍රවාහයක් සහ නිරන්තරයෙන් මතුවන අභියෝගයන්ගෙන් පිරි යුගයකි. මෙවැනි ගතික පරිසරයක සාර්ථකත්වය ළඟා කර ගැනීමට නම්, පුද්ගලයන්ට හුදෙක් උපදෙස් අනුගමනය කිරීමෙන් ඔබ්බට ගිය කුසලතා සමූහයක් අවශ්‍ය වේ. මෙම කුසලතා අතරින් “මුලපිරීම” (Initiative) අතිශයින් වැදගත් වේ. මුලපිරීම යනු යම් කාර්යයක් හෝ ගැටලුවක් හඳුනාගෙන, කිසිවෙකුගේ උපදෙස් නොමැතිව එය විසඳීමට හෝ වැඩිදියුණු කිරීමට ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වීමේ හැකියාවයි. එය ක්‍රියාශීලී බව, ස්වයං-පෙළඹවීම සහ වගකීම භාර ගැනීමට ඇති කැමැත්ත පිළිබිඹු කරයි.
වර්තමාන රැකියා වෙළඳපොළ තුළ මුලපිරීම අතිශයින් අගය කරනු ලැබේ. ආයතන නිරන්තරයෙන් සොයන්නේ තමන්ගේම අදහස් ඉදිරිපත් කරන, ගැටලු විසඳීමට ක්‍රියාශීලීව දායක වන සහ නව අවස්ථා හඳුනා ගන්නා සේවකයන් ය. හුදෙක් දෙන ලද කාර්යයන් පමණක් ඉටු කරන සේවකයන්ට වඩා, මුලපිරීමක් ඇති සේවකයන් ආයතනයට වඩා වැඩි වටිනාකමක් එක් කරයි. ඔවුන්ට අලුත් ව්‍යාපෘති ආරම්භ කිරීමට, ක්‍රියාවලි වැඩිදියුණු කිරීමට සහ කාර්යක්ෂමතාව ඉහළ නැංවීමට හැකියාව ඇත. මෙවැනි පුද්ගලයන්ට වෘත්තීය වශයෙන් ද වේගයෙන් දියුණු වීමට අවස්ථා ලැබේ.
අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රය තුළ ද මුලපිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. සිසුන්ට තමන්ගේම ඉගෙනුම් ක්‍රියාවලියට වගකීමෙන් යුතුව මුහුණ දීමට මුලපිරීම උපකාරී වේ. ඔවුන්ට තමන්ගේම අධ්‍යයන ඉලක්ක තබා ගැනීමට, අමතර තොරතුරු සොයා ගැනීමට, ව්‍යාපෘති සඳහා ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වීමට සහ සම වයසේ මිතුරන් සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට මුලපිරීම උපකාරී වේ. මෙවැනි සිසුන් විභාගවලට පමණක් සීමා නොවී, පුළුල් දැනුමක් ලබා ගැනීමටත්, විවේචනාත්මක චින්තන කුසලතා වර්ධනය කර ගැනීමටත් පෙළඹේ.
සමාජීය වශයෙන් ද මුලපිරීම වැදගත් වේ. ප්‍රජාවක් තුළ හෝ සමාජයක් තුළ වෙනසක් ඇති කිරීමට නම්, යමෙකු මුලින්ම ඉදිරිපත් විය යුතුය. සමාජ ගැටලු හඳුනා ගැනීමට, ඒවාට විසඳුම් සෙවීමට සහ ක්‍රියාත්මක කිරීමට මුලපිරීමක් ඇති පුද්ගලයන් අවශ්‍ය වේ. ස්වේච්ඡා සේවය, ප්‍රජා සංවර්ධන ව්‍යාපෘති සහ සමාජ ව්‍යවසායකත්වය වැනි ක්ෂේත්‍රවල මුලපිරීම ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි.
මුලපිරීම වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා, අපට අවට පරිසරය පිළිබඳව අවධානයෙන් සිටීමටත්, ගැටලු සහ අවස්ථා හඳුනා ගැනීමටත් පුරුදු විය යුතුය. කුඩා දේවලින් ආරම්භ කර, ක්‍රමයෙන් විශාල ව්‍යාපෘති භාර ගැනීමට අපට පුරුදු විය හැකිය. අසාර්ථකත්වයන්ට බිය නොවී, ඒවා ඉගෙනීමේ අවස්ථා ලෙස දැකීම ද වැදගත් ය. අවදානම් ගැනීමට ඇති කැමැත්ත සහ අභියෝග භාර ගැනීමට ඇති ධෛර්යය මුලපිරීම වර්ධනය කරයි.
උදාහරණය:
කාර්යාලයක වැඩ කරන සේවකයෙකු යම් කාර්යයක් සඳහා යල් පැන ගිය ක්‍රමවේදයක් භාවිතා කරන බව දුටුවහොත්, ඔහුට මුලපිරීමක් ඇති නම්, ඔහු ඒ පිළිබඳව තම කළමනාකරුට දැනුම් දෙනු ඇත. ඔහු හුදෙක් ගැටලුව පෙන්වා දීමෙන් නොනැවතී, එම ක්‍රියාවලිය වඩාත් කාර්යක්ෂම කිරීමට නව අදහසක් හෝ විසඳුමක් ද ඉදිරිපත් කරනු ඇත. උදාහරණයක් ලෙස, ඔහුට පැරණි අතින් කරන ලද දත්ත ඇතුළත් කිරීමේ ක්‍රියාවලියක් වෙනුවට, ස්වයංක්‍රීය මෘදුකාංගයක් භාවිතා කිරීමට යෝජනා කළ හැකිය. ඔහු ඒ සඳහා අවශ්‍ය තොරතුරු සොයාගෙන, එය ක්‍රියාත්මක කළ හැකි ආකාරය පිළිබඳ කෙටි සැලැස්මක් ද ඉදිරිපත් කරනු ඇත. මෙහිදී ඔහුට කිසිවෙකු “මෙය කරන්න” කියා නොකියූවත්, ඔහු තමන්ගේම කැමැත්තෙන් ගැටලුවක් හඳුනාගෙන, එයට විසඳුමක් සෙවීමට ක්‍රියාශීලීව දායක විය. මෙය මුලපිරීමට කදිම උදාහරණයකි.
ඵලදායිතාව (Productivity)
21 වැනි සියවස යනු තොරතුරු අධි බරක්, නිරන්තර බාධා කිරීම් සහ වේගවත් වෙනස්වීම් මගින් සංලක්ෂිත යුගයකි. තාක්ෂණික දියුණුව අපගේ ජීවිත පහසු කර ඇති අතර, ඒ සමඟම අපට අවධානය යොමු කිරීමේ අභියෝග ද ගෙන එයි. මෙවැනි පරිසරයක සාර්ථකත්වය ළඟා කර ගැනීමට නම්, “ඵලදායිතාව” (Productivity) අත්‍යවශ්‍ය කුසලතාවක් බවට පත්ව ඇත. ඵලදායිතාව යනු සීමිත සම්පත් (කාලය, ශ්‍රමය, මුදල් වැනි) ඵලදායීව භාවිතා කරමින් උපරිම ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීමේ හැකියාවයි. එය හුදෙක් කාර්යබහුල වීමක් නොව, නිවැරදි දේ නිවැරදි ආකාරයට කිරීමයි.
වර්තමාන රැකියා වෙළඳපොළ තුළ ඵලදායිතාව අතිශයින් වැදගත් වේ. ආයතන නිරන්තරයෙන් සොයන්නේ තම කාලය කාර්යක්ෂමව කළමනාකරණය කර ගත හැකි, ඉලක්ක සපුරා ගත හැකි සහ උසස් තත්ත්වයේ ප්‍රතිඵල ලබා දිය හැකි සේවකයන් ය. ඵලදායි සේවකයෙකුට අඩු කාලයකින් වැඩි වැඩ ප්‍රමාණයක් කළ හැකි අතර, එය ආයතනයේ සමස්ත කාර්ය සාධනයට දායක වේ. ඔවුන්ට ප්‍රමුඛතා හඳුනා ගැනීමට, අවධානය යොමු කිරීමට සහ බාධා කිරීම් අවම කර ගැනීමට හැකියාව ඇත.
අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රය තුළ ද ඵලදායිතාව අත්‍යවශ්‍ය වේ. සිසුන්ට තම අධ්‍යයන කටයුතු සාර්ථකව කරගෙන යාමටත්, විභාගවලින් ඉහළ ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීමටත් ඵලදායිතාව උපකාරී වේ. ඵලදායි සිසුවෙකුට තම කාලසටහන නිසි ලෙස කළමනාකරණය කර ගැනීමට, අධ්‍යයන සඳහා ප්‍රමුඛතා දීමට සහ අවධානය වෙනතකට යොමු කරන දේ අවම කර ගැනීමට හැකියාව ඇත. ඔවුන්ට කාර්යයන් සැලසුම් කිරීමට, ඒවා කොටස්වලට බෙදීමට සහ ක්‍රමානුකූලව සම්පූර්ණ කිරීමට හැකියාව ලැබේ.
ඵලදායිතාව වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා විවිධ ක්‍රමවේද සහ පුරුදු අනුගමනය කළ හැකිය. ඉන් ප්‍රධාන එකක් නම් “කාල කළමනාකරණය” යි. දිනපතා කළ යුතු කාර්යයන් ලැයිස්තුවක් සකස් කිරීම, ඒවාට ප්‍රමුඛතා දීම සහ එක් කාර්යයක් සඳහා යොදන කාලය සීමා කිරීම (උදා: Pomodoro Technique) ඵලදායිතාව වැඩි දියුණු කරයි. “අවධානය යොමු කිරීමේ හැකියාව” ද අත්‍යවශ්‍ය වේ. බාධා කිරීම් අවම කර ගැනීම සඳහා දුරකථන දැනුම්දීම් අක්‍රිය කිරීම, නිහඬ පරිසරයක වැඩ කිරීම සහ එක් වරකට එක් කාර්යයක් පමණක් කිරීම වැදගත් වේ.
මීට අමතරව, “නිරන්තර ඉගෙනීම” සහ “කුසලතා වැඩි දියුණු කිරීම” ද ඵලදායිතාවට දායක වේ. නව මෙවලම් සහ තාක්ෂණයන් ඉගෙන ගැනීමෙන් කාර්යයන් වඩාත් කාර්යක්ෂමව කළ හැකිය. “ප්‍රතිපෝෂණ ලබා ගැනීම” සහ “ස්වයං-ඇගයීම” ද ඵලදායිතාව වැඩි දියුණු කරයි. අපගේ ක්‍රියාකාරිත්වය සමාලෝචනය කිරීමෙන් සහ වැඩිදියුණු කළ යුතු ක්ෂේත්‍ර හඳුනා ගැනීමෙන් අපට වඩාත් ඵලදායී විය හැකිය.
උදාහරණය:
විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍යයෙකු තම අවසාන වසරේ ව්‍යාපෘතියක් (Final Year Project) කරගෙන යන විට ඵලදායිතාව අත්‍යවශ්‍ය වේ. ඔහුට මාස කිහිපයක් ඇතුළත විශාල පර්යේෂණයක් කර, වාර්තාවක් ලියා, ඉදිරිපත් කිරීමක් කළ යුතුය. ඵලදායි ශිෂ්‍යයෙකු මුලින්ම ව්‍යාපෘතියේ සම්පූර්ණ කාලසටහනක් සකස් කරනු ඇත. ඔහු එක් එක් කොටස සඳහා (පර්යේෂණ, දත්ත විශ්ලේෂණය, ලිවීම, සංස්කරණය) කොපමණ කාලයක් ගතවේදැයි ඇස්තමේන්තු කරනු ඇත. දිනපතා කළ යුතු කාර්යයන් ලැයිස්තුවක් සකස් කර, ඒවාට ප්‍රමුඛතා දෙනු ඇත. උදාහරණයක් ලෙස, ඔහු දිනකට පැය 3ක් පර්යේෂණ සඳහා වෙන් කරනු ඇත, දුරකථනය සහ සමාජ මාධ්‍ය භාවිතය අවම කර ගනු ඇත. ඔහුට යම් කොටසක් කිරීමට අපහසු නම්, ඔහු ගුරුවරුන්ගෙන් හෝ මිතුරන්ගෙන් උපකාර පතනු ඇත. මෙලෙස ක්‍රමානුකූලව සහ අවධානයෙන් යුතුව වැඩ කිරීමෙන් ඔහුට නියමිත කාලයට පෙර තම ව්‍යාපෘතිය සාර්ථකව නිම කිරීමට හැකි වනු ඇත.
සමාජ කුසලතා (Social Skills)
21 වැනි සියවස යනු තාක්ෂණයෙන් දියුණු, ගෝලීය වශයෙන් සම්බන්ධිත සහ විවිධත්වයෙන් පිරි යුගයකි. අපගේ ජීවිතයේ සෑම අංශයකම, රැකියාවේදී, අධ්‍යාපනයේදී හෝ පෞද්ගලික සබඳතාවලදී, අන් අය සමඟ ඵලදායීව අන්තර් ක්‍රියා කිරීමේ හැකියාව අතිශයින් වැදගත් වේ. මේ සඳහා “සමාජ කුසලතා” (Social Skills) අත්‍යවශ්‍ය වේ. සමාජ කුසලතා යනු අන් අය සමඟ සාර්ථකව සන්නිවේදනය කිරීමට, සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට, ගැටුම් නිරාකරණය කිරීමට සහ ඵලදායී සබඳතා ගොඩනැගීමට අවශ්‍ය හැකියාවන් සමූහයකි. කෘත්‍රිම බුද්ධිය සහ ස්වයංක්‍රීයකරණය වැනි තාක්ෂණයන් දියුණු වන විට, මිනිසාට පමණක් කළ හැකි, එනම් සමාජ අන්තර්ක්‍රියා මත පදනම් වූ කාර්යයන්හි වැදගත්කම වැඩි වෙමින් පවතී.
වර්තමාන රැකියා වෙළඳපොළ තුළ සමාජ කුසලතා අතිශයින් අගය කරනු ලැබේ. බොහෝ රැකියා සඳහා කණ්ඩායම් ක්‍රියාකාරිත්වය, සේවාදායකයන් සමඟ සන්නිවේදනය සහ අන් අයව පෙළඹවීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. හොඳ සමාජ කුසලතා ඇති සේවකයෙකුට තම සගයන් සමඟ ඵලදායීව වැඩ කිරීමට, කළමනාකරුවන් සමඟ හොඳ සබඳතා ගොඩනඟා ගැනීමට සහ සේවාදායකයන්ගේ අවශ්‍යතා තේරුම් ගැනීමට හැකියාව ඇත. ඔවුන්ට ගැටුම් නිරාකරණය කිරීමටත්, සාකච්ඡා කිරීමටත්, අන් අයව ඒත්තු ගැන්වීමටත් හැකියාව ලැබේ. තාක්ෂණය කොතරම් දියුණු වුවද, මිනිසුන් අතර සබඳතා ගොඩනැගීම සහ පවත්වාගෙන යාම සඳහා සමාජ කුසලතා අත්‍යවශ්‍ය වේ.
අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රය තුළ ද සමාජ කුසලතා වැදගත් වේ. සිසුන්ට කණ්ඩායම් ව්‍යාපෘතිවලට සහභාගී වීමට, සම වයසේ මිතුරන් සමඟ සාකච්ඡා කිරීමට සහ ගුරුවරුන් සමඟ ඵලදායීව සන්නිවේදනය කිරීමට සමාජ කුසලතා උපකාරී වේ. හොඳ සමාජ කුසලතා ඇති සිසුන්ට පාසල් පරිසරයට පහසුවෙන් අනුවර්තනය වීමටත්, මිතුරන් ඇති කර ගැනීමටත්, විවිධ පසුබිම්වලින් පැමිණෙන සිසුන් සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමටත් හැකියාව ලැබේ. මෙය ඔවුන්ගේ සමස්ත අධ්‍යාපන අත්දැකීම පොහොසත් කරයි.
සමාජ කුසලතා වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා විවිධ අංශ කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ හැකිය. “ඵලදායී සන්නිවේදනය” යනු ප්‍රධාන අංගයකි. මෙයට සවන් දීම (Active Listening), පැහැදිලිව කතා කිරීම, ශරීර භාෂාව නිසි ලෙස භාවිතා කිරීම සහ ප්‍රතිපෝෂණ ලබා දීම ඇතුළත් වේ. “සහයෝගීතාවය” ද අත්‍යවශ්‍ය වේ. අන් අය සමඟ පොදු ඉලක්ක කරා වැඩ කිරීමට, අදහස් බෙදා හදා ගැනීමට සහ එකිනෙකාට සහයෝගය දැක්වීමට හැකි විය යුතුය. “ආනුභාවය” (Empathy) යනු තවත් වැදගත් අංගයකි. අන් අයගේ හැඟීම් සහ දෘෂ්ටිකෝණ තේරුම් ගැනීමට ඇති හැකියාව සබඳතා ශක්තිමත් කරයි.
ගැටුම් නිරාකරණය, සාකච්ඡා කිරීමේ හැකියාව සහ නායකත්වය ද සමාජ කුසලතාවල කොටස් වේ. මෙම කුසලතා වර්ධනය කර ගැනීමෙන්, අපට වඩාත් සාර්ථකව අන් අය සමඟ අන්තර් ක්‍රියා කිරීමටත්, වඩාත් ඵලදායී සබඳතා ගොඩනැගීමටත් හැකියාව ලැබේ.
උදාහරණය:
මිතුරන් පිරිසක් එක්ව පාසල් ව්‍යාපෘතියක් කරන විට සමාජ කුසලතා අත්‍යවශ්‍ය වේ. මෙම ව්‍යාපෘතිය සාර්ථක කර ගැනීමට නම්, සෑම කෙනෙකුටම තම අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමටත්, අන් අයගේ අදහස්වලට සවන් දීමටත්, එකිනෙකාට ගරු කිරීමටත් සිදු වේ. උදාහරණයක් ලෙස, එක් මිතුරෙකුට යම් අදහසක් තිබිය හැකි නමුත්, එය පැහැදිලිව ප්‍රකාශ කිරීමට නොහැකි විය හැකිය. හොඳ සමාජ කුසලතා ඇති තවත් මිතුරෙකු ඔහුට සවන් දී, ඔහුගේ අදහස තේරුම් ගෙන, එය කණ්ඩායමට පැහැදිලි කිරීමට උපකාර කරනු ඇත. සමහර විට කණ්ඩායමේ සාමාජිකයන් අතර අදහස් ගැටුම් ඇති විය හැකිය. එවැනි අවස්ථාවලදී, හොඳ සමාජ කුසලතා ඇති කෙනෙකුට මැදිහත් වී, දෙපාර්ශවයටම සවන් දී, පොදු එකඟතාවයකට පැමිණීමට උපකාර කළ හැකිය. මෙලෙස අන් අය සමඟ ඵලදායීව සන්නිවේදනය කිරීමෙන්, ගැටුම් නිරාකරණය කර ගැනීමෙන් සහ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමෙන් ඔවුන්ට තම ව්‍යාපෘතිය සාර්ථකව නිම කිරීමට හැකි වනු ඇත.
සාරාංශය
අවසාන වශයෙන්, 21 වැනි සියවස අපට ඉදිරිපත් කරන අසීමිත අවස්ථා සහ අභියෝග හමුවේ, නම්‍යශීලීත්වය, නායකත්වය, මුලපිරීම, ඵලදායිතාව සහ සමාජ කුසලතා යන මේ ජීවන කුසලතා තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. තාක්ෂණය සහ ගෝලීයකරණය මඟින් නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන ලෝකයක, හුදෙක් දැනුම රැස් කිරීමෙන් ඔබ්බට ගිය, ප්‍රායෝගිකව ගැටලු විසඳීමටත්, අන් අය සමඟ ඵලදායීව අන්තර් ක්‍රියා කිරීමටත්, අලුත් දේ නිර්මාණය කිරීමටත් ඇති හැකියාව අත්‍යවශ්‍ය වේ. මෙම කුසලතා වර්ධනය කර ගැනීමෙන්, අපට පුද්ගලිකව, වෘත්තීය වශයෙන් මෙන්ම සමාජීය වශයෙන් ද සාර්ථකත්වය ළඟා කර ගැනීමටත්, වඩාත් යහපත් අනාගතයක් ගොඩනැගීමටත් හැකි වනු ඇත. එබැවින්, මෙම කුසලතා අපගේ අධ්‍යාපන ක්‍රම තුළටත්, දෛනික ජීවිතයටත් ඒකාබද්ධ කිරීම අනාගත පරම්පරාව සවිබල ගැන්වීම සඳහා අතිශයින් වැදගත් වේ.
